Psixologik muammolari va kasb tanlash muammosi

 
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
 

 

http://www.newjournal.org/

Выпуск журнала № – 13
Часть–1_ Январь–2023
 
106 
2181-3187 
va kasb tanlashi ijtimoiy sharoitlarga, ayniqsa ota-onaning umumta’lim darajasiga 
bog‘liq. 
Kasbiy yo‘nalganlik nafaqat ijtimoiy, balki psixologik muammo hamdir. 
Psixologiyada kasbiy yo‘nalganlik bo‘yicha uch nazariy nuqtai nazar mavjud. 
1.Birinchi nuqtai nazar faoliyatning muvaffaqiyati va usullari bog‘liq bo‘lgan 
individual xususiyatlarning amaliy o‘zgarmasligi va barqarorligi haqida g‘oyaga 
asoslangan.Bunda birinchi tomondan, u yoki bu ishga mos insonlarni kasbga yo‘llash 
va tanlashga urg‘u beriladi, ikkinchi tomondan u yoki bu insonning individual 
xususiyatlariga mos kasblarni tanlashda namoyon bo‘ladi. 
Kasbiy yo‘nalganlik nafaqat ijtimoiy, balki psixologik muammo hamdir. 
Psixologiyada kasbiy yo‘nalganlik bo‘yicha uch nazariy nuqtai nazar mavjud. 
2. Ikkinchi nuqtai nazar qobiliyatlarni maqsadga muvofiq shakllantirish g‘oyasidan 
kelib chiqadi, bunda har bir insonning muhim xislatlarini rivojlantirish nazarda 
tutiladi.Yuqorida keltirilgan bu ikki nuqtai nazar ham har xil shakllantirilishi mumkin, 
lekin ularning umumiy metodologik kamchiligi shundaki, individuallik va mehnat 
faoliyati o‘zaro bog‘liq bo‘lmagan, bir-biriga qarama-qarshi, biri ikkinchisini albtata 
bo‘ysundiradigan kattaliklar sifatida qaraladi. 
Kasbiy yo‘nalganlik nafaqat ijtimoiy, balki psixologik muammo hamdir. 
Psixologiyada kasbiy yo‘nalganlik bo‘yicha uch nazariy nuqtai nazar mavjud. 
3.Uchinchi nuqtai nazar psixologiyadagi ong va faoliyatning birligi tamoyilidan kelib 
chiqadi, faoliyatning individual uslubini shakllantirishga yo‘naltirilgan. Ushbu 
konsepsiya E.A.Klimov ilgari surgan quyidagi qarashlarga asoslanadi: 1. Faoliyatning 
muvaffaqiyati uchun muhim bo‘lgan amaliy tarbiyalanmaydigan shaxsiy (psixologik) 
xislatlar mavjud. 2. Kasbiy faoliyat sharoitlariga moslashishning mehnat mahsuldorligi 
bo‘yicha bir xil bo‘lgan, har xil usullari mavjud. 
3. Alohida qobiliyatlarning kuchsiz ifodalanganligini mashq qilish yoki boshqa 
qobiliyatlar yoki ish usullari yordamida bartaraf etishning keng imkoniyatlari 
mavjud.(sekin javob qaytarish qobiliyatini tayyorlanish tadbirlaridagi o‘ta diqqatlilik 
bilan to‘ldirish mumkin; bir sharoitdagi faoliyatning susayishini, inson sun’iy ravishda 
faoliyatni o‘zgartirishi mumkin – harakatlar tartibini o‘zgartirishi yoki ob’ektlar 
ranglarini o‘zgartiradi deb tasavvur qilishi mumkin). 4. Shaxsning individual o‘ziga 
xosligini hisobga olgan holda qobiliyatlarni shakllantirish zarur, tashqi sharoitlarni 
hisobga olgan holda ichki sharoitlarni rivojlantirish. 
Ilk o`spirinlik yoshidagi o`quvchilardanazariy tafakkurni shakllantirishda 
to`garak va mashg`ulotlar muhim rol o`ynaydi. O`spirin o`quvchining mustaqil 
fikrlashini rivojlantirish uchun o`qituvchilar, sinf rahbarlaring siymolari muxim rol 
o`ynaydi.[1] 

---