219
Joriy operatsiyalar schyoti(X
n
)ning ijobiy saldosi
S
A B
r1
∗
I (r)
S
42-chizma. Chet mamlakatlar rag’batlantiruvchi fiskal siyosati
Chet mamlakatlarning rag’batlantiruvchi fiskal siyosati
xalqaro foiz stavkasi
ning oshishiga va capital harakati schyotining (I-S<0)defitsiti va joriy
operatsiyalar schyoti (X
n
<0) ning ijobiy saldoga ega bo’lishiga olib keladi. Ichki
investitsiya mamlakat tomonidan rag’batlantirilgan holatda, rejalashtirilgan
investitsiya egri chizig’i o’ngga va yuqoriga harakat qiladi,
boshqa ishtirokchilari
foiz stavkasi r va jamg’arma hajmi S o’zgarmaydi. Bunday modellashtirishning
natijasi sifatida kapital harakati schyoti (I-S) >0
ijobiy qoldiqqa va joriy
operatsiyalar schyoti (-X
n
) qisqarishi kuzatiladi. Investitsiya chizig’ining o’ngga va
yuqoriga siljishi kapital harakati schyoti (I-S>0) ning ijobiy saldoga va joriy
operatsiyalar schyoti (-X
n
) ning manfiy saldosi yoki joriy to’lov balansida defitsitni
keltirib chiqaradi.
r S
r
∗
A------------- B
S
220
43-chizma. Mamlakatdagi investitsiya taklifi hajmining o’zgarishi.
Demak, xalqaro tovarlar orqali to’lov balansining joriy schyoti (X
n
)da o’z aksini
topadi va bu kapital harakati schyoti (I-S) da o’z
aksini topgan kapital
jamg’armalar oqimi bilan juda mustahkam bog’liq hisoblanadi.
Shunday qilib, davlat investitsiyani rag’batlantiruvchi siyosat olib borsa, bu kapital
harakati schyoti (I-S) ijobiy qoldiqqa va to’lov balansining joriy operatsiyalar
kamomadga (X
n
) ega bo’linadi.
Aksincha, agar davlat jamg’armalarni rag’batlantiruvchi
siyosat olib borsa,
yuqoridagi holatning aksini kuzatish mumkin.
I-S<0 va X
n
>0
Agar biz kichik ochiq iqtisodiyot modelini yopiq iqtisodiyot bilan
taqqoslaydigan bo’lsak,yopiq iqtisodiyotda jamg’arma darajasi juda past bo’ladi va
bu o’z navbatida investitsiya hajmining ham past darajada bo’lishiga va kelajakda
kapital zaxiralarining kamayishi oqibatda iste’mol (C)
ning kamayishiga olib
keladi.
Ochiq iqtisodiyotda esa jamg’armalarning past darajada bo’lishi tashqi
qarzning ortishiga olib keladi va bu ham kelajakdagi iste’mol (C) ni kamaytirishga
olib keladi.
Yuqoridagi
aytilganlardan foydalanib, biz mamlakatdagi chet el taklifining
funktsiyasini ko’rishimiz mumkin:
X= +mX
Bu erda :
X – eksport hajmi
- avtonom eksport hajmi, ya’ni mustaqil real ayirboshlash kursi asosidagi (X)
m – eksportga moyillik.
Import bo’yicha keyns funktsiyasi:
M= + Y
M – import
221
- ixtiyordagi daromaddan importga
taklif
- import iste’moliga bo’lgan moyillik
Shunday qoida bor <
Bozor farovonligi uchun jami taklif funktsiyasiga ta’sir qiluvchi barcha omillarni
ko’rib chiqdik.
Kelib chiqadigan jami taklif
funktsiyasi
= C+I+G+ X
n
Izohlashning keynscha modeli daromadga asosan quyidagicha ko’rinishga ega
bo’ladi:
= C(y) + I(p,i) + G(y) + X
n
(E,y)
Izohlashning keynscha modeli foiz stavkasi bo’yicha esa quyidagicha
bo’ladi:
= C(i) + I(y,i) + G(i) + X
n
(e,i)
Dostları ilə paylaş: 
