Kashfiyot va ixtirolar

Jozef va Etyen M ongolfye-
lar yasashgan. Bu tajriba qo- 
niqarli natija bergach, aka-uka 
ixtirochilar ko'proq odamlarni 
sig'dira oladigan ikkinchi shar- 
ni yasashgan. Ular shaming 
tagiga katta savat (korzina) 
osib, uning ichiga dunyoda bi­
rinchi bo'lib havo uchuvchila- 
riga aylangan o'rdak, qo'y va 
xo'rozni o'tqazishgan. Bir ne­
cha oylardan key in esa havo 
sharida osmonga birinchi bor 
odamlar ucha boshladi.

---

Ichiga issiq havo to'ldirilgan uchar sharlarni uning ix-
 
|
tirochisi nom i bilan m ongolfer deb atalgan. Shar ichi-
dagi havo soviy boshlagach и pastga qarab yo'nalgan va yerga
tusha boshlagan. Keyinchalik mongolferning savatiga (gondol-
ga) yonuvchi gaz to'ldirilgan ballon va gorelka o'rnatishgan.
1783-yilning o'zida fransuz fizigi 
Jan-A leksandr Shari 
aero- 
statni ixtiro qildi. 
A erostat 
ichiga vodorod gazi to'ldirilgan kau- 
chuk surtilgan matoli shardan yasalgan. Vodorod havodan yengil 
bo'lgani uchun uni qizdirish kerak bo'lmagan va u uzoq m uddat 
ucha olgan. Mana shu ixtiro asosida 1852-yilda fransiyalik 
Anri
J iffa r - dihjabl 
deb nomlangan - boshqarish mumkin bo'lgan bi­
rinchi uchar sharni yarat­
di. Endi bu uchar kema 
osm onda shamol ta ’sirida 
yo'nalish olmasdan, uning 
gondolida ekipaj bilan bir- 
ga o'rnatilgan bug' dviga- 
teli yordam ida yo'nalishini 
o'zgartira olardi.
XX asrda ichi yengil 
va xavfsiz geliy gazi to 'l­
dirilgan metalldan yasal­
gan dirijabllar paydo bo'ldi.
Bunday 
dirijablning 
bi­
rinchi ixtirochisi muhandis 
Ferdinand Seppelin 
bo'ldi.
Yangi yaratilgan bu apparat-
lar ixtirochining sharafiga 
Boshqariladigan uchuvchiapparat