часть
1
«
Научный
импульс
»
Октябрь
, 2022
168
yo’nalti
rilganligi;
♦
mashg
’
ulotlarning qa
’
tiy chegaralangan muddati va munta-zamligi;
♦
ma
’
lum qonuniyatlarga muvofiq ko
’
p yillik rejalashtirish;
♦
mashg
’
ulot yuklamalarining izchil
ravishda oshirib borilishi;
♦
sportchining yetarlicha mustaqilligi hamda mashg
’
ulot jara-yoniga ijodiy yondashuvi
sharoitida trenerning rahbarlik roli;
♦
sportchining butun hayot yo
’
liga faol ta
’
sir ko
’
rsatish (kun tartibi; shaxsiy hayotga,
kasb tanlanishiga ta’sir)
Bolalar sporti ularning
yoshi bilan chegaralangan, maxsus tayyorgarlikka kirishishga
ruxsat berilgan muddatdan to umumta’lim maktabini bitirgungacha bo’lgan davrni o’z ichiga
oladi.
Yoshlar sporti. Bu tushunchada aytarli qisqa mazmun ifodalangan. Uning chegarasi
yoshga qarab o’smirlar, yoshlar sporti deb chegaralanadi. Yoshla
r
sporti o’z ichiga asosan
katta maktab yoshidagi o’quvchilar, studentl
arning birinchi kurslaridagilarni qamrab oladi.
Bu ibora shartli xisoblanib, qizlarning ham ishtiroki nazarda tutiladi. Bu yoshdagilar sporti
mamlakat katta sportining zaxirasidir. Makta
b sporti shug’ullanuvchilarning yoshi va boshqa
belgilariga
qarab bola
lar sportiga o’xshash. Farqi shundaki, bolalar sporti maktablar va
maktabdan tashqari muassasalar orqali, maktab sporti esa faqat maktab o’quvchilari bilan
maktab sport sektsiyalarida yo
’lga qo’yiladi. Sport jamiyatimiz jismoniy madaniyati uchun
ko’rsatayotgan xizmatidan 56 tashqari jismoniy tarbiyalash xizmatini xam o’zida
mujassamlashtirgan. Sportda jismoniy tarbiyaning xususiy tomoni mujassamlashtiriladiki va
jismoniy kamolotga erishishning pedagogax tizimi mutaxassislashtiriladi
va sportchining
tayyorgarligi deb nomlanadi.
Xulosa qilib shuni aytish lozimki, ushbu mavzuda fanning asosiy (etakchi) tushunchalari,
ularning mazmuni, keng qamrovli “jismoniy madaniyat” tushunchasi, “jismoniy
tarbiya”
jarayonida amalga oshiriladigan, “umumiy jismoniy tayyorgarlik”, “kasbiy jisminiy
tayyorgarlik”, sport, uning klassifikatsiyasi, “shug’ullanganlik”, “jismoniy kamolot”, “jismoniy
barkamollik”, “jismoniy (harakat) sifatlari”, “jismoniy bilimlar” v
a
yana boshqa qator
tushunchalar haqida jismoniy madaniyat bakalavrining maxsus bilimlari berildi.
Zamondoshlarimizning jismoniy madaniyati, ularning nazariy bilimlarining talab darajasida
emasligi asoslandi. Jismoniy tarbiya jarayonining ijtimoiy mohiyati, jismoniy madaniyat va
sportga oid moddiy va ma’naviy boyliklar, sport
ning ijtimoiy mohiyati, uning 68
turkumlanishi, sharq mutafakirlarining inson jismoniy
madaniyatiga oid fikrlari, mamlakat
jismoniy madaniyat tizimining shakllanishi, xorijiy mamlakatlar
jismoniy madaniyati
tizimidan farqiga oid maxsus bilimlarni berdik.