Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik



Yüklə 6,03 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə60/120
tarix28.11.2023
ölçüsü6,03 Mb.
#168240
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   120
Z. Toxirov - Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik mahorati

baxt-saodat, xat-
xabar, yaxshi-yomon;
-juft so‘zning ikkinchi komponenti mustaqil m a’noga ega 
bo'lm aydi, mustaqil m a’noga ega so ‘z m a’nosi ifoda etgan hodisa 
narsaga o ‘xshasli hodisa, narsa m a’no ifodasini beradi: 
to y-po'y.
qo ‘y-po ‘y ,( to ‘y-po ‘y bo 'ladimi, qo ‘y-po ‘y so yiladimi?).
35-§. Oddiy so'zlashuv nutqining o ‘rganishda bu nutq 
jarayonida yuzaga chiqishi, alohida ohangga ega ekanligiga alohida 
e ’tibor qaratishi lozim. Bundan shunday xulosa kelib chiqadi:
-oddiy so ‘zlashuvda biz 
aytrnoq
uchun jum lalam i nutq 
jarayonida tuzilishni k o ‘ramiz:
-aytish
sintaktik va m a’noviy jihatdan jonli, dialog nutqda 
yuzaga chiqar ekan, ohang (intonatsiya) alohida ahamiyat kasb 
etadi. 
Ohang, ko'pincha m a’no ekspressivligi, b o ‘yog‘ini, 
subyektiv munosabatni ifoda etadi.
36-§. Oddiy so‘zlashuv nutqida so ‘z q o ‘llash erkin - ixtiyoriy
ta ’bir joiz bo‘lsa, so ‘zlar jamlashinuvi yuz beradi. Nutq o ‘z ichiga 
adabiy nutqning boshqa funksiyaviy turlaridan, xalq jonli 
so‘zlashuvidan quyidagi til birliklarini o ‘z tarkibiga oson oladi:
-shaxslararo oddiy, rasmiy b o ‘lmagan muloqot sohasida 
foydalanishga m oijallangan so‘zlami;
-tushuncha, narsa, hodisa, voqea, shaxsni ifoda etishga 
“ixtisoslashgan” so‘zlami;
-s o ‘zlovehi his-hayajonini ifoda etuvchi so‘zlami; 
-s o ‘zlovchining aytayotganlarini baholovchi so'zlarni; 
-so ‘zlovchining o ‘z aytayotganlariga b o ‘lgan munosabatni 
bildiruvchi so‘zlami;
-muayyan vaziyat, so‘zlashuv mohiyatiga, dialog yuzaga 
kelgan vaziyatga; subyektiv nuqtayi nazami ifodalovchi so‘zlar va 
h.;
-norasmiy, tortinmay kechadigan muloqot sharoitiga mos 
so‘zlami;
-tuyqusdan, dialog tarzida yuz beradigan nutq doirasida. 
qo‘llanadigan so ‘zlami.
i n


37-§. So‘zlashuv nutqi lug‘at tarkibining asosiy qismi 
um um iste’moldagi, betaraf so ‘zlardan iborat bo‘ladi. M azkur 
nutqda m a’no bo‘yoqdorligi kuchli va kuchsiz b o ig a n so'zlar 
sezilarli miqdorni tashkil etadi. Bulardan norasmiy sharoitlardagi 
muloqotlarda tortimnay foydalaniladi.
38-§. So‘zlashuv nutqidagi so‘zlaming m a’no bo‘yoqdorligi 
betaraf va kitobiy so‘zlar m a’nosi bo‘yog‘idan kuchliroqdir (qiyos: 
betaraf 

Yüklə 6,03 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   120




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin