Toshkent 2020 yil

Biosferadagi o‗simlik va hayvonlar biomassasi (Akimova)
III.1.1.1
 
-Jadval
 
Biota
Biomassa 
Mlrd.t 
% hisobida 
Quruqlik biotasi 
O‗simliklar 
1341,3 
98,62 
Hayvonlar 
10,9 
0,81 
Jami 
1352,2 
99,43 
Okean biotasi 
O‗simliklar 
0,7 
0,05 
Hayvonlar 
7,1 
0,52 
Jami 
7,8 
0,57 
Hammasi 
1360,0 
100,0 
Biosferaning funktsiyalari
. 
 
V.I.Vernadskiy aylanma harakatda ishtirok 
etadigan tirik moddaning quyidagi besh asosiy funktsiyasini ajratadi:
 
-Gaz funktsiyasi 
–
atmosferadagi asosiy gazlar tirik organizmlar faoliyati 
natijasida vujudga kelgan va u yangilanib turadi; 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
64 
-Biogen moddalarni to‗plash funktsiyasi
–
organizmlar tanasida ko‗plab 
kimyoviy elementlarni to‗playdi; 
-Oksidlanish-qaytarilish funktsiyasi
–
temir, oltingugurt, marganets, azot va 
boshqa elementlarning biogen migratsiyasini ta‘minlaydi.
Tirik xujayralar 
ishtirokida oksidlanish-qaytarilish reaktsiyalari millionlab marta katta tezlikda 
amalga oshadi; 
-Biokimyoviy funktsiya
–
tirik moddaning ko‗payishi, o‗sishi va ko‗chishi, 
o‗lgan organizmlarning parchalanishi va chirishi bilan bog‘liqdir.; 
-Insonning biogeoximik faoliyati
–
oraliq moddalarni (ko‗mir, neftg‘, gaz va 
boshqalar) ko‗plab chiqarish va ishlatish
. 
Yer yuzida tirik moddaning asosiy sayyoraviy funktsiyasi fotosintez 
jarayonida quyosh energiyasini bog‘lash va uni zaxiraga o‗tkazishdir.