O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
3.21-rasm. Fibrum dan VR shlemining koʻrinishi 
Bir infografikada CB INSIGHTS kompaniyasi VR va AR 
texnologiyalariga eng koʻp sarmoya kiritadigan jamgʻarmalarni toʻpladi. 
Birinchi uchtalikka, quyidagi xorijiy kompaniyalar kirdi: 

Rothenberg Ventures – “chegaraviy texnologiyalar”ga e’tibor 
qaratgan sohadagi eng faol investor hisoblanadi. River Accelerator firmasi 
boshlangʻich darajadagi VR va AR startaplariga sarmoya kiritadi. Ularning 
eng soʻnggi kelishuvlaridan biri Vicarious jarrohlik robototexnikasini 
ishlab chiqaradigan VR Medtech kompaniyasi bilan tuzilgan edi. 

BoostVC – bu blockcheyn texnologiyasi va virtual reallikka 
qaratilgan akseleratordir. Boostning soʻnggi sarmoyasi Finlyandiyada asos 
solingan VR-kontent yaratish platformasi boʻlgan Vizor hisoblanadi. 

Vive X – VR HTC minigarniturani ishlab chiqaruvchining 
akseleratoridir. U korporativ vositalardan (Snobal) boshlab futbolga oid 
sport mashgʻulotlariga (Soccerdream) qadar barcha sohalardagi startaplarni 
oʻz ichiga oladi. 
Virtual va toʻldirilgan reallikdan amaliyotda foydalanish 
Virtual reallik – bu tarkibiy qismlarning rivojlanishi bilan bir vaqtda 
infratuzilma va texnologiyalar ham rivojlanadigan sohadir. Agar shlem 
yoki virtual reallik koʻzoynagi boʻlsa, ular orqali koʻrish yoki amalga 
oshirish mumkin narsa ham boʻlishi kerak. 

---

246 
Shu 
sababli, 
sohani 
rivojlantirishning 
bir 
necha 
asosiy 
yoʻnalishlarini, ularning mazmuni va qoʻllanilish doirasiga qarab ajratib 
koʻrsatish mumkin. Shu jumladan, oʻyinlar; kino; sport dasturlari va 
koʻrsatuvlari; ijtimoiy tarmoqlar; marketing; ta’lim; tibbiyot; savdo va 
koʻchmas mulk; sanoat va harbiy-sanoat kompleksi kabilarni misol 
keltirish mumkin. Quyida turli xil sohalarda VR va AR texnologiyalarining 
qanday qoʻllanilishi haqida soʻz boradi. 
Virtual reallik tarixidan ma’lumki, ushbu texnologiyalarning 
rivojlanishi asosan harbiy maqsadlarda foydalanishdan boshlangan. 
Oʻtmishdan beri VR ishlanmalari takomillashdi va endi ular nafaqat harbiy 
ishlarda, balki boshqa sohalarda ham qoʻllanila boshlandi. Jumladan, ruhiy 
kasalliklarni davolashda yaxshi samara berdi. Garvard universiteti 
mutaxassislari ruhiy kasalliklarni, ayniqsa – ogʻir nevrozlar va fobiyalarni 
davolashda zamonaviy VR usullarining samaradorligini oʻrganilgan 
maqola chop etishdi. Va Buyuk Britaniya va Ispaniyadan kelgan bir guruh 
olimlar virtual reallikdan foydalanib depressiyani davolash usulini ishlab 
chiqdilar va uning samaradorligini namoyish etdilar. 
Eng foydali VR ishlanmalari tibbiyotda qilinyotgani toʻgʻridir. 
Tibbiyot muassasalari talabalari endi jasadlar ustida oʻz mahoratini 
oshirishi shart emas, ularning oʻrniga ta’sirli virtual trenajyorlar paydo 
boʻldi.
Marketingda ham virtual va toʻldirilgan reallikka oid qiziqarli 
yechimlar mavjud. Agar marketing va reklama shunchaki vaqt hamda 
pulni isrof etish deb faraz qilinsa, Bill Klintonning qambagʻallikka qarshi 
“Inside Impact” Jamgʻarmasi loyihasi buning aksini isbotlaydi. Sharqiy 
Afrika mamlakatlarining rivojlanishi uchun mablag‘ toʻplash uchun 
jamgʻarma tomonidan 360 graduslik kamera bilan film suratga olingan. 
Namoyish paytida tomoshabinlar o‘zlarini Bill Klinton va uning qizi 
Chelsi 
bilan 
Keniyada 
koʻrishadi. 
Unda 
OITV/OITS, 
bezgak, 
tugʻruqxonalarning yetishmasligi va quyosh energiyasidan foydalanish 
istiqbollari mavzularini koʻtarilar ekan, tomoshabinlarni koʻcha-koʻyda, 
maktablarda va boshqa muassasalarda qoʻllaridan tutgan holda empatiyaga 
undaydi va jalb qiladi. 

---

247 
Agar VR texnologiyalari juda ham oʻziga xos va har qanday biznes 
uchun mos boʻlmasa, AR texnologiyalarini deyarli har bir sohada qoʻllash 
mumkin.