Qiziqtirish

---

International Conference on Developments in Education, Sciences and Humanities 
Hosted from Hamburg, Germany 
https
: 
econferencezone.org 
 
May 4
th
 -5
th
 
2022 
55
O‘QUVCHILARNI JISMOIY TARBIYA DARSIGA VA SPORTGA 
QIZIQTIRISH 
MUAMMOLARI
. 
 
R.I.Latipov 
Nizomiy nomidagi TDPU Jismoniy tarbiya 
va sport kafedrasi dotsenti 
Annotatsiya
: Maqolada oliy ta’lim muassasalarida O‘quvchilarni jismoiy tarbiya darsiga va sportga 
qiziqtirish muammolari, O‘quvhilar harakati va sport mashg‘ulotlari jarayonida psixikasini rejalashtirish 
asosida o‘zini - o‘zi boshqarish, takomillashtirish imkoniyatlarini kengaytirishni pedagogik jixatlari haqida 
fikr yuritildi. 
Tayanch iboralar
: O‘zbekiston sporti, milliy kurash, qiziqish, burch, doimiylik, ma’suliyat, jismoniy faoliyat 
va sport, irodasizlik, dostonlarda sport o‘yinlari, psixologik tayyorgarlik. 
Inson organizmi va miyasi o‘zining ma’lum tizimlari asosida vaqtga qarab ish qobiliyatlarning imkoniyatlarini 
o‘zgartirib, o‘sib borishi natijasida tashqaridan olingan turli - tuman axborotlarni to‘la qaytadan ishlab berish 
imkoniyatiga ega. Fanning so‘nggi yutuqlari bizga quyidagi ma’lumotlarni beradi: inson miyasining tuzilishi, 
uning ishchanligi va kuch imkoniyatlari cheksiz. Inson o‘zining mehnat jarayonida miyaning fikrlash 
qobiliyatining eng oz qismi bilan ishlashga odatlangan. Agar biz o‘z miyamiz ishlash imkoniyatining yarim 
kuchi bilan ishlashga odatlanganmizda edi, o‘nlab xorijiy tillarni va katta enisklopediyalarni boshdan 
oxirigacha o‘zlashtirib olgan bo‘lar edik. Hozirda umumta’lim maktablari va oliy ta’lim muassasalarida o‘quv 
rejalarini o‘rtacha oddiy kishi o‘zlashtirish mumkinligi aniqlangan. Kelgusida buyuk insonlar ko‘zga 
ko‘rinmaydigan tabiatning inson miyasiga bergan katta kuchi, imkoniyatlarini ishlatishga muyassar bo‘ladilar. 
Hozirgi vaqtda olimlar insondagi faol nuqtalarning ishlash qonuniyati va faoliyatini chuqur o‘rganmoqdalar. 
Yaqin kunlarda bu muammolar hal qilinsa, sekin ta’sir qilish orqali inson faoliyatini boshqarish imkoniyati 
tug‘iladi. Bunday boshqarish yo‘li bilan inson faqat kasal organizmni davolabgina qolmasdan, balki uzoq umr 
ko‘rish, yaxshi kayfiyat va jismoniy o‘sish xususiyatiga ham ega bo‘ladi. Bir so‘z bilan aytganda, yoshlar o‘z 
organizmlarining funksiyalarini yaxshi bilishi, o‘z ruhiy holatining sirlarini o‘rganishi orqali kelgusida 
dolzarb muammolarni yechish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Shunday qilib inson psixikasini kamol toptirish 
orqali yanada kuchliroq, bilimliroq, aqlliroq va insonparvarroq bo‘lib yetishadi. 
O‘quvhilar harakati va sport mashg‘ulotlari jarayonida psixikasini rejalashtirish asosida o‘zini - o‘zi 
boshqarish, takomillashtirish imkoniyatlarini kengaytirish mumkin. Bu uslub talabiga ko‘ra o‘quvhi o‘z oldiga 
aniq maqsad qo‘yishi, o‘zining kuchiga ishonch hosil qilishi natijasida psixika o‘zini - o‘zi rejalashtirish 
imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
Psixika o‘zini - o‘zi rejalashtirishda maqsad harakati tayanch nuqtasini vujudga keltiradi. Agar o‘quvchining 
sportga qiziqishi kuchli bo‘lsa, uning hayotidagi boshqa tomonlar ham shunga bog‘liq bo‘ladi va shunga 
bo‘ysinadi. Buning uchun maqsad aniq va barqaror bo‘lishi shart. O‘quvchilar psixikasini to‘g‘ri rejalashtirish 
uchun o‘quvchining musobaqadan oldin paydo bo‘ladigan qaltirash va jonsizlik holatini bartaraf qilish 
maqsadida maxsus mashg‘ulotlar tashkil etish, ijobiy hissiyotlarni hosil qilish, dunyo qarashini o‘stirish 
mumkin. 
O‘quvchilarni butun jahondagi yangiliklarni, o‘zgarishlarni bilib borishga undagi haqiqatlarni ochishga, 
insondagi tabiat go‘zalligini his qilishga, o‘zida yuqori insoniy hislatlarni namoyon qilishga, ichki ruhiy va 
jismoniy, aqliy imkoniyatlardan samarali foydalanishga odatlantirish lozim. 
Bu vazifani bajarish o‘qituvchilar va murabbiylar zimmasiga tushadi. Ba’zi o‘quvchi - yoshlarda uchraydigan 
ruhiy faollikning zaifligi, dangasalik, fikrlash qobiliyatning torligi, tashabbussizlik qanday va qaerdan paydo 
bo‘ladi? Tabiiyki, bolalikdan ilm - fanga intilish hayotiy zaruratdir. Biroq ayrim hollarda ota - onalar, 

---