Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

4.3-jadval 
B O SH D A F T A R 
Debet 5100-«Hisob-kitob schoti» Kredit 
Sa
na 
Memorial-
orderlar 
№ 
Schotlar 
kreditidan 
Debet 
bo‘yich
a jami 
Sana 
Memorial-
orderlar № 
Schotlar 
debetidan 
Kredit 
bo‘yicha 
jami 
Bosh daftar schotlari bo‘yicha sintetik hisob schotlarini oborot qaydnomasi tuzilib, unda 
schotlar bo‘yicha hisobot oyining boshi va oxiriga qoldiqlar aniqlanadi. Ular buxgalteriya balansini 
tuzish uchun qo‘llaniladi (4.4-jadval).
4.4-jadval 
Sintetik schotlar bo‘yicha oborot qaydnomasi 
Nomi
(schotlar №) 
_________ga qoldiq (oy 
boshiga)
___ oyi oboroti 
(oy davomida) 
________ ga qoldiq
(oy oxiriga) 

---

debet 
Kredit 
debet 
kredit 
debet 
kredit 
Agar sintetik schotlarga memorial-orderlardan faqat mazkur oy uchun jami oborot 
qaydnomasiga o‘tkaziladigan oborotlar yozilsa, u holda sintetik schotlar birlashadigan hisob registri 
shaxmat nazorat qaydnomasi
deb ataladi.
Memorial-order shaklida analitik hisob sintetik hisobga parallel ravishda va memorial-
orderlarga ilova qilinadigan hujjatlar asosida undan mustaqil ravishda yuritiladi. Analitik hisob 
registrlari sifatida daftarlar va kartochkalardan foydalaniladi.
Sintetik va analitik hisobning to‘g‘riligi sintetik va analitik schotlar bo‘yicha oborot 
qaydnomalarini solishtirish yo‘li bilan tekshiriladi. Memorial-order shaklining umumiy chizmasi 
quyidagicha, (3.2-rasm). 
 
4.2-rasm. Buxgalteriya hisobi memorial-order shaklining umumiy chizmasi 
Bayon qilinganlardan ko‘rinib turibdiki, hisobning memorial-order shakli unchalik murakkab 
emas. Unda hisob ishlari buxgalteriya xodimlari o‘rtasida ularning malakasi va tajribasiga qarab 
taqsimlanishi oson.
Memorial-order shaklining afzalliklari: yaqqollik, korxonalarda joriy davr uchun hisob 
hujjatlari ko‘p bo‘lmaganida qo‘llash qulayligi.
Buxgalteriya hisobi memorial-order shaklining kamchiliklariga quyidagilar kiradi: 
 
bitta hisob yozuvining har xil hisob registrlarida ko‘p marta takrorlanishi; 
memorial-order shaklida sintetik hisob ikkita hisob registrida – Ro‘yxatga olish jurnali va Bosh 
daftarda yuritiladi; 
 
analitik va sintetik hisob o‘rtasida vaqt bo‘yicha uzilish, ya'ni muomalalarni analitik schotlar 
bo‘yicha tarqatib yozish (raznoska) ko‘pincha balans tuzishdan bir necha oy kechikishi mumkin; 
 
hisob registrlari hisobot shakllarini tuzishda zarur bo‘ladigan ko‘rsatkichlarni guruhlash uchun 
unchalik moslashmagan. Shuning uchun ma’lumotlarni dastlabki hujjatlardan yig‘ib olish va 
umumlashtirishga to‘g‘ri keladi va bu hisob qo‘lda yuritiladigan sharoitda ish hajmini 
ko‘paytiradi.
Buxgalteriya hisobi memorial-order shaklining turlaridan biri 
«Bosh-jurnal»
shakli 
hisoblanadi. U ishlab chiqarish hajmi katta bo‘lmagan korxonalarda, alohida muassasalarda va ayrim 
moliya organlarida yuritiladi.
«Bosh-jurnal» shakliga memorial-orderlar asos bo‘lib, ular «Bosh-jurnal» deb ataladigan har 
oyda sintetik hisob registriga yozib boriladi. Uning shakli quyidagicha (3.5-jadval)