Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

17.6. Ish haqidan ajratma va to‘lovlar hisobi 
Amaldagi qonunchilikka muvofiq mulkchilikning har qanday shaklidagi korxona xodimlari 
ish haqidan quyidagi pul ushlanmalari va chegirmalari amalga oshiriladi: 
-
daromad solig‘i; 
-
pensiya fondiga ajratma; 
-
kasaba uyushmasiga ajratma (ixtiyoriy); 

---

-
xodim tomonidan korxonaga yetkazilgan moddiy zararni qoplash bo‘yicha to‘lovlar; 
-
alimentlar; 
-
kreditga sotilgan tovarlar uchun to‘lovlar va boshqalar. 
Korxonada bajarilgan ish uchun pul yoki natura shaklida daromad oluvchi barcha xodimlar 
daromad solig‘i to‘laydi. Ushlanadigan soliq miqdori amaldagi qonunchilikka binoan quyidagi shkala 
yordamida aniqlanadi: 
Soliqqa tortiladigan daromad miqdori 
Eng kam ish xaqi barobari 
Soliq summasi 
Daromad solig‘i 0 % ( undirilmaydi) 
Eng kam ish haqining 5 baravari miqdorigacha 
daromad summasining 7.5 % 
Eng kam ish haqining 5 baravari miqdoridan (+1 
so‘m) o‘n baravari miqdorigacha
eng kam ish haqining besh baravari miqdoridan 
olinadigan soliq+besh baravardan oshadigan 
summaning 17 foizi 
Eng kam ish haqining 10 baravari miqdoridan (+1 
so‘m) va undan yuqori miqdoridan 
eng kam ish haqining o‘n baravari miqdoridan 
olinadigan soliq+o‘n baravardan oshadigan 
summaning 22 foizi 
Ishchi va xizmatchilarning qariligi, nogironlik hamda boquvchisini yo‘qotganlik uchun 
nafaqa bilan ta’minlash uchun har bir korxonada Pensiya fondiga belgilangan miqdorda ajratma 
ajratadi. Hozirgi kunda ish haqidan Pensiya fondiga 
2,5
%
miqdorida ajratma qilinadi. 
Misol. Ishchiga bir oyda 30000 so‘m ish haqi hisoblangan. Ish haqidan Pensiya fondiga 
ushlanadigan summa 750 so‘m (30000*2,5
%
/100
%
)ga teng. Yuqoridagi muomala hisobda 
quyidagicha provodka bilan rasmiylashtiriladi: 
D-t 6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishlar» - 750 so‘m 
K-t 6520-«Davlat maqsadli fondlariga to‘lovlar» - 750 so‘m. 
Amaldagi qonunchilikka binoan har bir korxona ixtiyoriy ravishda hisoblangan ish haqidan 
kasaba uyushmasiga ajratma qilib borishi mumkin. Hozirgi kunda ish haqidan kasaba uyushmasiga 
ajratiladigan to‘lov miqdori 1
%
ga teng. 
Misol. Yuqoridagi misol bo‘yicha ishchiga hisoblangan oylik maosh miqdori 300000 so‘mga 
teng edi. Ana shu summadan kasaba uyushmasiga qilinadigan ajratma miqdori 3000 so‘m 
(300000*1
%
/100
%
)ga teng. Ushbu muomala hisobda quyidagicha provodka bilan rasmiylashtiriladi: 
D-t 6710 -«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishlar» - 3000 so‘m 
K-t 6520-«Davlat maqsadli fondlariga to‘lovlar» - 3000 so‘m. 
Ijro varaqalari asosida ba’zi xodimlarning ish haqidan aliment ushlanishi mumkin. Ushlab 
qolingan aliment puli ish haqi berilgan kundan e’tiboran 3 kun ichida aliment undiruvchiga berishi 
yoki pochta orqali jo‘natishi lozim. Agarda aliment undiruvchining manzili noma’lum bo‘lsa, u holda 
ushlangan aliment summasi sudning depozit hisobvarag‘iga o‘tkaziladi. 
Misol. Oktyabr oyida ish haqidan 1000 so‘m miqdorida aliment ushlandi va ushbu summa 
aliment undiruvchiga yetkazildi. Ushbu muomala hisobda quyidagicha provodka bilan 
rasmiylashtiriladi: 
D-t 6710 -«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishlar» - 1000 so‘m 
K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar» - 1000 so‘m. 
Agar korxona savdo tashkiloti bilan bank krediti hisobidan korxona xodimiga kreditga 
sotilgan mollar uchun ariza-majburiyatning hamma summasiga savdo tashkilotlari bilan hisob-kitob 
qilgan bo‘lsa, bunday mollar uchun pul ushlab qolish mumkin. 
Bunday muomalalarni hisobga olish uchun hisobvaraqlar rejasida 4710-«Kreditga sotilgan 
tovarlar bo‘yicha xodimlarning qarzlari» hisobvarag‘i tayinlangan. Bu hisobvaraq aktiv bo‘lib, uning 
qoldig‘i korxonaga qaytarilmagan kredit bo‘yicha xodimlarning qarzini ko‘rsatadi, debet oboroti 
bank krediti hisobidan korxonaning yana bergan topshiriq majburiyat summasini, kredit oboroti esa 
qarzni qoplash uchun ishchi va xizmatchilarning ish haqlaridan ushlangan summani ko‘rsatadi. 
Ishchilarning kreditga tovar olishi munosabati bilan bankdan kredit olinsa quyidagicha 
provodka beriladi: 
D-t 4710-«Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha xodimlarning qarzlari» 
K-t 6810, 7810. 

---

Ishchilarning ish haqidan kreditni uzish bo‘yicha ushlanmalar qilinsa quyidagicha provodka 
beriladi: 
D-t 6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishlar» 
K-t 4710-«Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha xodimlarning qarzlari». 
Ushbu ushlanmalar kreditni so‘ndirishga yo‘naltirilganida quyidagicha provodka beriladi: 
D-t 6810, 7810 
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti».