O. T. Husanov konstitutsiyaviy
-§. Prezidentning vakolatlari
Yüklə 10,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4-§. Prezidentning vakolatlari
0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 93-moddasida Prezidentning vazifa va vakolatlari, Prezident hal qiladigan, bajaradigan, amalga oshiradigan ishlar belgilangan. Unga asosan, 0 ‘zbekiston Respublikasining Prezidenti: 1) fuqarolarning huquqlari va erkinliklariga, 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etilishining kafilidir; 2) 0 ‘zbekiston Respublikasining suvereniteti, xavfsizligi va hududiy yaxlitligini muhofaza etish, milliy-davlat tuzilishi masalalariga doir qarorlarni amalga oshirish yuzasidan zarur chora-tadbirlar ko‘radi; 3) mamlakat ichkarisida va xalqaro munosabatlarda 0 ‘zbekiston Respublikasi nomidan ish ko‘radi; 4) muzokaralar olib boradi hamda 0 ‘zbekiston Respublikasining shartnoma va bitimlarini imzolaydi, respublika tomonidan tuzilgan shartnomalarga, bitimlarga va uning qabul qilingan majburiyatlariga rioya etilishini ta’minlaydi; 5) o‘z huzurida akkreditatsiyadan o‘tgan diplomatik hamda boshqa vakillarning ishonch va chaqiruv yorliqlarini qabul qiladi; 6) 0 ‘zbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik va boshqa vakillarini tayinlash uchun nomzodlarni 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga taqdim etadi; 7) 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga mamlakat ichki va tashqi siyosatini amalga oshirishning eng muhim masalalari yuzasidan murojaat qilish huquqiga ega; 8) respublika oliy hokimiyati va boshqaruv organlarining bahamjihat ishlashini ta ’minlaydi; vazirliklar, davlat qo‘mitalari hamda davlat boshqaruvining boshqa organlarini 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkam asining taqdimiga binoan tuzadi va tugatadi, shu masalalarga doir farmonlarni keyinchalik 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari tasdig‘iga kiritadi; 9) Senat Raisi lavozimiga saylash uchun nomzodni 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga taqdim etadi; 10) 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari ko‘rib chiqishi, tasdiqlashi uchun 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri nomzodini taqdim etadi, hamda uni iste’foga chiqqanda, Bosh vazirga nisbatan bildirilgan ishonchsizlik votumi 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari tomonidan qabul qilinganda yoxud qonunda nazarda tutilgan boshqa hollarda lavozimdan ozod qiladi; 249 11) 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi maqullaganidan keyin kiritilgan taqdimiga binoan 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi a’zolarini tasdiqlaydi va lavozimdan ozod qiladi; 12) 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori va Hisob palatasi raisini tayinlaydi va ularni lavozimidan ozod qiladi, keyinchalik bu masalalarni 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati tasdig‘iga kiritadi; 13) 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi, 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi tarkiblariga, shuningdek, 0 ‘zbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashining raisi, 0 ‘zbekiston Respublikasi M arkaziy banki boshqaruvining raisi lavozimlariga nomzodlarni taqdim etadi; 14) 0 ‘zbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashining taqdimiga binoan viloyatlar va Toshkent shahar sudlari raislari va rais o‘rinbosarlarini 0 ‘zbekiston Respublikasi Harbiy sudi raisini tayinlaydi va lavozimlaridan ozod etadi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashining a’zolarini qonunga muvofiq tasdiqlaydi; 15) 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining taqdimiga binoan viloyatlar hokimlarini hamda Toshkent shahar hokimini qonunga muvofiq tayinlaydi hamda lavozimidan ozod etadi. Konstitutsiyani, qonunlarni buzgan yoki o‘z sha’ni va qadr-qimmatiga dog‘ tushiradigan xatti-harakat sodir etgan tum an va shahar hokimlarini Prezident o‘z qarori bilan lavozimidan ozod etishga haqli; 16) respublika davlat boshqaruv organlarining va hokimlarning qabul qilgan hujjatlarini ular qonun hujjatlari normalariga nomuvofiq bo‘lgan hollarda to‘xtatadi, bekor qiladi; 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkam asi majlislarida raislik qilishga haqli; 17) 0 ‘zbekiston Respublikasining qonunlarini imzolaydi va e’lon qiladi; qonunga o‘z e’tirozlarini ilova etib, uni takroran muhokama qilish va ovozga qo‘yish uchun 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga qaytarishga haqli; 18) 0 ‘zbekiston Respublikasiga hujum qilinganda yoki tajovuzdan bir- birini mudofaa qilish yuzasidan tuzilgan shartnom a majburiyatlarini bajarish zaruriyati t u g ‘ilganda urush holati e ’lon qiladi va qabul qilgan qarorini uch kun ichida 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining tasdig‘iga kiritadi; 19) favqulodda vaziyatlar (real tashqi xavf, ommaviy tartibsizliklar, yirik halokat, tabiiy ofat, epidemiyalar) yuz bergan taqdirda fuqarolarning xavfsizligini ta ’minlashni ko‘zlab, 0 ‘zbekiston Respublikasining butun hududida yoki uning ayrim joylarida favqulodda holat joriy etadi va qabul qilgan qarorini uch kun ichida 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari tasdig‘iga kiritadi. Favqulodda holat joriy etish shartlari va tartibi qonun bilan belgilanadi; 20) 0 ‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh qo‘mondoni hisoblanadi, Qurolli Kuchlarning oliy qo‘mondonlarini tayinlaydi va vazifasidan ozod qiladi, oliy harbiy unvonlar beradi; 250 21) 0 ‘zbekiston Respublikasining ordenlari, medallari va yorlig‘i bilan mukofotlaydi, 0 ‘zbekiston Respublikasining malakaviy va faxriy unvonlarini beradi; 22) 0 ‘zbekiston Respublikasining fuqaroligiga va siyosiy boshpana berishga oid masalalarni hal etadi; 23) amnistiya to‘g ‘risidagi hujjatlarni qabul qilish haqida 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga taqdimnoma kiritadi va 0 ‘zbekiston Respublikasining sudlari tomonidan hukm qilingan shaxslarni afv etadi; 24) Davlat xavfsizlik xizmati raisini tayinlaydi va lavozimidan ozod etadi, keyinchalik shu masalalarga doir farmonlarni 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati tasdig‘iga kiritadi ( 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 14-martdagi Farmoni bilan Milliy xavfsizlik xizmati Davlat xavfsizlik xizmatiga aylantirildi); 25) ushbu Konstitutsiya va 0 ‘zbekiston Respublikasining qonunlarida nazarda tutilgan boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. Prezident o‘z vakolatlarini bajarishni davlat idoralariga yoki mansabdor shaxslarga topshirishga haqli emas. Prezidentning vakolatlari Konstitutsiyaning faqat shu moddasida ko‘rsatilgan vakolatlar bilan cheklanmaydi. Prezident vakolatlari Konstitutsiyaning boshqa moddalarida yoki boshqa qonunlarda ham belgilangan. Jumladan, Konstitutsiyaning 10-moddasida Prezidentning xalq nomidan ish olib borish vakolati; 83-moddasida qonunchilik tashabbusi huquqiga egaligi; 95, 98-moddalarda Oliy Majlisni tarqatib yuborish vakolati ko‘zda tutilgan. Bundan tashqari, «Davlat boshqaruvini yangilash va yanada dem okratlashtirish hamda mamlakatni modernizatsiya qilishda siyosiy p artiy ala rn in g rolini oshirish haqida»gi Konstitutsiyaviy qonunga binoan viloyat (Toshkent shahar) xalq deputatlari Kengashlarini tarqatib yuborish huquqi; « 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati to‘g ‘risida»gi Konstitutsiyaviy qonunga binoan Senat raisligiga nomzod taqdim etish huquqi; « 0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi to‘g ‘risida»gi Qonunga binoan Markaziy saylov komissiyasi raisi nomzodini taqdim qilish va hokazolar. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti o‘zini davlat boshlig‘i sifatida bajaradigan vazifalariga va shu vazifalarni bajarish imkoniyatini beradigan vakolatlarga ega. Konstitutsiya va qonunlarda ko‘rsatilgan Prezident vakolatlarini maqsad va mazmuniga qarab turlarga bo‘lish asosida o‘rganilsa, ularni anglash osonlashadi. 1. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining fuqarolarning huquq va erkinliklariga, 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etilishini ta ’minlash borasidagi vakolatlari. Bu vakolatlar, eng avvalo, inson manfaatlarini himoya qilish, ularning erkini, farovon yashashini ta’minlashni nazarda tutadi. Konstitutsiyaning 93-modda 1-bandida: « 0 ‘zbekiston Respublikasining Prezidenti fuqarolarining huquqlari va erkinliklariga, 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etilishining kafilidir», - deb belgilangan. Yüklə 10,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|