D. V. Rasulova I. Xotam ov X. S. Asatullayev

_____________Firma faoliyati haqida axborotlar_____________
tovar va xizmatlar
Firma
pul
/N 
/K
____________ bozor va tashqi muhit haqida axborot___________
5.2-rasm. Marketing aloqalari tizimi
Ushbu rasmda marketing aloqalari tizimdagi axborot oqimlari va 
omillaming o ‘zaro ketma-ketligi va bog‘liqligi ko ‘rsatilgan.
Marketing axboroti - bozom ing o ‘zgaruvchan parametrlari xilma- 
xilligining aks etishi, u yechib olingan mavhumlikdir.
Marketing axboroti korxona uchun zarur, chunki u:
- marketing muhitidagi o ‘zgarishlam i kuzatib borish imkonini 
beradi;
- marketing strategiyasini va korxonaning umumiy strategiyasini 
moslashtirish imkonini beradi;
- tijorat qarorlari qabul qilishdagi mavhumlik va risklam i 
kamaytiradi;
- marketolog (bozorshunos)sezgirligini mustahkamlaydi;
- raqobatda imtiyozlarga ega boMishga ko‘maklashadi. Bozom ing 
har qanday subyektiga bozorda yuzaga kelayotgan vaziyat to ‘g ‘risida 
aniq axborot zarur.
0 ‘tgan asm ing 90-yillaridayoq Am erika axborot industriyasida 4 
mingga yaqin m a’lumotlar banki mavjud bo‘lgan. Bunda marketing 
axborotini qayta ishlash bilan 1686 ta turli tashkilotlar shug‘ullangan.
Tashkilotlarda bozor holati to ‘g ‘risidagi axborotlami mutazam 
yig‘ib borish marketing boMimining muhim vazifasi hisoblanadi.
I
bozor
7 3

---

M arketing axboroti yig‘iladi, tahlil qilinadi va marketing axboroti 
tizimi doirasida taqsimlanadi.
Marketing axborot tizimi (M AT) - marketing qarorlarini tayyor- 
lash qabul qilish uchun zarur b o ig a n ishonchli axborotlami tayinlan- 
gan vaqtda tahlil qilish va taqsimlashga m oijallangan xodimlar, usku- 
na va amallar jam lanm asidir.
M AT marketing xizmati rahbarlari va mutaxassislari uchun zarur 
b o ig a n ichki va tashqi manbalardan olingan m aium otlar shaklini 
o ‘zgartiradi. Ichki axborot mahsulotga buyurtmalar, sotuv hajmi, 
j o ‘natilgan mahsulotlar, zaxiralar miqdori, j o ‘natilgan m ahsulot uchun 
amalga oshirilgan to io v la r to‘g ‘risidagi m aium otlam i o ‘z ichiga 
oladi. Tashqi manba m aium otlari joriy tashqi axborot (marketing 
razvedkasi) va marketing tadqiqotlari olib borish jarayonida olinadi.
Axborotning to iiq lig i, haqqoniyligi, ishonchliligi, tizimliligi, o ‘z 
vaqtida taqdim etilganligi va davriyligiga nafaqat yangi mahsulot 
taqdiri, balki ba’zan firm aning taqdiri ham b o g iiq b o iad i.
Tashkilotlar atrofidagi o ‘zgarishlaming tezligi oshib borayotgan 
sharoitda raqobatda o ‘z ishini Bill Geyts “elektron asab tizimi” deb 
nomlagan eng yangi axborot texnologiyalari asosida tashkil qilganlar 
yutib chiqadilar. Quyidagi so ‘zlar unga tegishli: “Elektron asab tizim i” 
elektron jarayonlar majmuasidir. Uning yordamida kompaniya dunyoni 
ko ‘radi va mos ravishda undagi o ‘zgarishlarga javob qaytaradi, xoh u 
raqobatchilar qo‘rg‘onidagi yangi hodisa b o isin , xoh mijozlarda 
yuzaga kelgan yangi talab b o isin .
“Elektron asab tizim i”ni yaratish uchun qurilmalar va dasturiy 
ta ’minot talab qilinadi. O ddiy kompyuter tarm ogidan uni aniqlik, 
tezkorlik va tak lif qilinayotgan axborotning qamrov kengligi ajratib 
turadi. “Elektron asab tizim i” biznesni fikr tezligida yuritish imkonini 
beradi, bu esa XXI asrda muvaffaqiyat garovi hisoblanadi”. Zamonaviy 
iqtisodiyotda m arketing tadqiqotlarining roli katta. Ularga qilinayotgan 
xarajatlar o ‘sib borm oqda va bu xarajatlar o ‘zini oqlamoqda. 
Rivojlangan mamlakatlarda sotilgan mahsulotning har ming dollariga 6 
dollardan to ‘g ‘ri keladi.