Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва

 
1.8. Materiallardagi g‘ovaklar tuzilishini aniqlash usullari 
Sun’iy va tabiiy qurilish materiallarining ko‘pchiligi go‘vakli kappilyar jismlar 
bulib, ularning strukturasi buyumlarning ko‘pgina fizik-texnik xossalariga; 
mustaxkamligi, kattikligi, termomustaxkamligi, issiqlikni va tovushni 
o‘tkazuvchanligi, sovukka bardoshligiga va boshkalarga katta ta’sir kursatadi.
Go‘vak jismlardagi bo‘shliqlar shaklining xilma-xilligi bilan ifodalanadi, birok 
ularning xammasi bir kancha asosiy guruhlarga ajratilish mumkin: berk, kanal hosil 
kiluvchi va boshi berk guruhlar. Berk go‘vaklar asosan yumaloq shaklda va ajralgan 
holda bo‘ladi.
Kanal hosil kiluvchi go‘vaklar ikkala uchi ochiq bo‘ladi; ular to‘g‘ri, egri-bugri 
yoki ilon izi va xalqasimon shaklda bo‘ladi. Bunday go‘vaklar materiallarda g‘ovak 
kanallari hosil qiladi. Uchi berk bo‘shliqlar bir uchi ochiq bo‘ladi: ular ham turli xil 
shaklga ega bo‘lishi mumkin: to‘g‘ri, ilon izi va xalqasimon (1.19-rasm). 
 

 
 
 
 
1.19-rasm. Go‘vakning asosiy shakllari: 
(A.S. Berkman va I.G. Melnikova ma’lumotlari bo‘yicha): a-yopiq yoki berk go‘vaklar; b-ochiq 
kanal hosil qiluvchi go‘vaklar; g-tupikli go‘vaklar; 1-to‘g‘ri; 2-chuvalchangsimon; 3-halqasimon
. 

---

75 
Bo‘shliqlar odatda materialda tartibsiz joylashadi, ular bir-biri bilan kushilib 
ketib, ulanib xam keladi. Shuning uchun go‘vak kanallar uzunligi buyicha kesim yuzi 
uzgaruvchi nixoyatda murakkab tuzilishga ega. Bir qator sun’iy va tabiiy qurilish 
mkteriallari sergo‘vak – kapillar jism bo‘lib hisoblanadi, uning tuzilmasi 
buyumlarning ko‘pgina fizik – texnik xususiyatlariga bir muncha (ko‘pincha xal 
qiluvchi) ta’sir ko‘rsatadi: mustaxkamlik, qattiqlik, termomustaxkamlik, issiqlik va 
tovush o‘tkazuvchanlik, sovuqqa bardoshlilik va hokazo.