I BO LIM. M AKTABG ACH A PEDAG O G IK A NING
UM UM IY A SOSLARI
I bob. K A D R L A R TAYYORLASH M ILLIY M O DELI.
M A K TABG ACH A TA’LIM G A K IRISH
, , , ,
, ,
О zbekiston Respublikasi m ustaqil-
K adrlar tayyorlash
. ,
.
. . .
,
.
. . .
.
likni q o i g a ki nt gac h , ijtimoiy hayoti-
m u h y m o d e l i v a u n i n g
,
,
, ,
■
,
. . .
m iznm g barcha sohalanda tub lslohotlar
m azm un-m ohiyati
.
am alga o shinla boshlandi.
Totalitar boshqaruv usuli asosida ish yuritilayotgan xalq ta ’limi
tizim ida yuzaga kelgan m uamm olarni hal etish vazifasi Respublika
hukum ati ham da m utasaddi tashkilotlarni ta 'lim tizim ida ham jiddiy
o ‘zgarishlarni amalga oshirishga undadi. Bu boradagi sa ’i-harakatlarning
samarasi sifatida 1992-yil iyul oyida m ustaqil 0 ‘zbekistonning ilk
‘'Ta’lim to ‘g ‘risida”gi qonuni qabul qilindi. M azkur qonun m azm unida
R espublika ta ’lim tizim i, uning asosiy y o ‘nalishlari. m aqsad-vazifalari.
ta ’lim bosqichlari va ularning mohiyati kabi m asalalar o ‘z ifodasini
topdi. Biroq, 1997-yilga kelib, 0 ‘zbekiston Respublikasining “Ta’
lim to ‘g ‘risida”gi qonuni va uning m azm unida ilgari surilgan g‘oyalar-
ning am aliyotga tatbiqi tahlil etilganda, bu borada m uayyan kam chilik-
larga y o ‘l q o ‘yilganligi aniqlandi. 0 ‘tkazilgan tahlil natijalariga k o ‘ra,
ta ’lim tizim ida olib borilayotgan islohot aksariyat o ‘rinlarda chuqur
ilmiy asoslarga ega bo ‘lm aganligi m a’lum b o id i ham da kadrlar tayyor
lash tizimini isloh qilish zarurligi belgilandi. Shu bois O 'zbekiston
Respublikasi Oliy M ajlisining IX sessiyasida yangi tahrirdagi O 1 zbekiston
Respublikasining “Ta’lim to ‘g ‘risida”gi Qonuni va "K adrlar tayyorlash
milliy dasturi” qabul qilindi.
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” O 'zbekiston R espub-likasining
“Ta’lim to ‘g ‘risida”gi qonunining qoidalariga muvofiq, milliy tajribaning
tahlili va ta ’lim tizim idagi, jahon m iqyosidagi yutuqlar asosida
tayyorlangan ham da yuksak umum iy va kasb-hunar m adaniyatiga, ijodiy
va ijtimoiy faollikka, ijtim oiy-siyosiy hayotda m ustaqil ravishda m o'ljalni
to ‘g‘ri ola bilish m ahoratiga ega b o ‘lgan. istiqbol vazifalarini ilgari
surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga
y o ‘naltirilgandir.
2. K adrlar tayyorlash m illiy dasturi. - Т.: «Sharq». 1997 - ,20-b.
6
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning maqsadi - ta'lim sohasini tub-
dan isloh qilish, uni o'tm ishdan qolgan m afkuraviy qarash va sarqitlar-
dan to ’la xalos etish, rivojlangan dem okratik davlatlar darajasida, yuksak
m a'naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori m alakali kadrlar
tayyorlash milliy tizim ini yaratishdan iboratdir3.
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da ilgari surilgan m aqsadlarni
to ‘laqonli ro ‘yobga chiqarish bir qator vazifalarning ijobiy hal qilinishini
nazarda tutadi. D asturda bu boradagi vazifalarning quyidagilardan
iboratligi ko‘rsatiladi:
- “Ta’lim to 'g 'risid a"g i O 'zbekiston Respublikasi qonuniga muvofiq
ta ’lim tizimini isloh qilish, davlat va nodavlat ta ’lim m uassasalari ham da
ta ’lim va kadrlar tayyorlash sohasida, raqobat muhitini shakllantirish
negizida ta ’lim tizim ini yagona o'quv, ilmiy-ishlab chiqarish majmui
sifatida izchil rivojlantirishni ta ’minlash;
- t a ’lim va kadrlar tayyorlash tizimini jam iyatda am alga oshirilayotgan
dem okratik huquqiy davlat qurilishi jarayonlariga m oslashtirish;
- kadrlar tayyorlash
tizimi
m uassasalarini yuqori
malakali
m utaxassislar bilan ta ’minlash, pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy
m aqom ini k o ‘tarish;
- kadrlar tayyorlash tizimi va m azm unini m am lakatning ijtimoiy
va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jam iyat ehtiyoj laridan, fan,
madaniyat, texnika va texnologiyaning zam onaviy yutuqlaridan kelib
chiqq7 an holda qayta qurish;
- ta'lim oluvchilarni m a'naviy axloqiy tarbiyalashning va m a’rifiy
ishlarning samarali shakllari ham da uslublarini ishlab chiqish va joriy
etish;
- ta ’lim va kadrlar tayyorlash, ta'lim m uassasalarini attestatsiyadan
o'tkazish va akkreditatsiya qilish sifatiga baho berishning xolis tizimini
joriy qilish;
- yangi ijtim oiy-iqtisodiy sharoitlarda ta'lim ning talab qilinadigan
darajasi va sifatini, kadrlar tayyorlash tizim ining am alda faoliyat ko'rsa-
tishi va barqaror rivojlanishining kafolatlarini, ustuvorligini ta'm inlovchi
normativ, m oddiy-texnika va axborot bazasini yaratish;
- ta ’lim. fan, ishlab chiqarishning samarali integratsiyalashuvini
ta'm inlash, tayyorlanayotgan kadrlarning miqdori va sifatiga nisbatan
3. K adrlar tayyorlash m illiy dasturi. - Т.: «Sharq». 1997, - ,25-b.
7
davlatning talablarini, shuningdek. nodavlat tuzilmalari, korxonalar va
tashkilotlarning buyurtm alarini shakllantirishning m exanizm larini ishlab
chiqish;
- uzluksiz ta ’lim va kadrlar tayyorlash tizim iga byudjetdan tashqari
m ablag'lar, shu jum ladan, chet el investitsiyalari jalb etishning real
mexanizmlarini ishlab chiqish va am aliyotga joriy etish;
- kadrlar tayyorlash sohasida о ‘zaro manfaatli xalqaro ham korlikni
rivojlantirish1.
M illiy dasturning m aqsad va vazifalari bosqichm a-bosqich amalga
oshiriladi. Har bir bosqichda m uayyan vazifalarning hal etilishi nazarda
tutiladi. Ushbu vazifalar quyidagilardan iboratdir:
Birinchi bosqich
(1 9 9 7 -2 0 0 1-yillar) - mavjud kadrlar tayyorlash
tizim ining ijobiy salohiyatini saqlab qolish asosida ushbu tizim ni isloh
qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar jihatidan - ilmiy-uslubiy,
m oliyaviy shart-sharoitlarni yaratish;
Ikkinchi bosqich
(2 0 0 1 -2 0 0 5-yillar) - Milliy dasturni to ‘liq ro ‘yobga
chiqarish, m ehnat bozorining rivojlanishi va real ijtim oiy-iqtisodiy sha-
roitlarni hisobga olgan holda unga aniqliklar kiritish;
Bu bosqichda, shuningdek, ta'lim m uassasalarini maxsus tayyorlan-
gan malakali pedagog kadrlar bilan to ‘ldirish ta ’m inlanadi, ularning
faoliyatida raqobatga asoslangan m uhit vujudga keltiriladi.
Uchmchi bosqich
(2005 va undan keyingi yillar) - to ’plangan tajrib-
ani tahlil etish va um um lashtirish asosida, m am lakatni ijtim oiy-iqtisodiy
rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimini takom il
lashtirish va yanada rivojlantirish.
Bu bosqichda, yana shuningdek,
- t a ’lim m uassasalarining resurs, kadrlar va axborot bazalarini yanada
m ustahkam lash;
- o'quv-tarbiya jarayoni yangi o'quv-uslubiy m ajmualar. ilg ‘or peda
gogik texnologiyalar bilan to ‘liq ta ’m inlanishi;
- milliy (elita) oliy ta ’lim m uassasalarini qaror toptirish va rivojlan
tirish;
- ta ’lim jarayonini axborotlashtirish, uzluksiz ta ’lim tizimi ja
hon axborot tarm og’iga ulanadigan kom pyuter axborot tarm og ‘i bilan
to ‘liq qam rab olinishiga erishish kabi vazifalarning ham ijobiy yechim i
ta ’minlanadi.
4. K ad rlar tayyorlash m illiy dasturi. - Т.: «S harq», 1997. - ,27-29-b.
8
Kadrlar tayyorlash m illiy m odeli faqat
Dostları ilə paylaş: |