Reje: dnk nın` du`zilisi Ribonuklein kislotalar

Auksinler.
O`simliklerdin` paqalı ha`mtamırının` ushqı bo`leginde payda bolıp, olardın` 
o`siwin aktivlestiretug`ın tiykarınan indol ta`biyatına iye bolg`an bir topar ximiyalıq zatlar 
auksinler dep ataladı.
Eger o`sip atırg`an paqaldın` ushqı bo`legin kesip taslasa, onın` o`siwi birden pa`seyip ketedi 
, bul kesip alıng`an bo`lek qaytatan jayına baylap qoyılsa onın` o`siwi tiklenetug`ınlıg`ı 
anıqlang`an. Bul ta`jiriybelerde o`simliklerdin` o`siwshi ushqı bo`leginde kletkalardın` 
o`siwine ta`sir etetug`ın qandayd bir zat payda boladı.degen juwmaqqa keligen. Keyinshelik 
bul zatlar auksin dep atalg`an. O`simliklerde ken` tarqalg`an auksin 

-indolil-3-atsetat 
kislotalar (IAK). Bul birikpe ko`binshe 
geteroauksin
depte ataladı. Geteroauksin 
o`simliklerdin` barlıq bo`leklerinde ushıraydı. Ol o`simlikler paqalı ha`m tamırdın` o`siushi 
bo`leginde payda bolıp, keyinshelik basqa jaylarg`a tarqalg`an. Geteroauksin basqa auksinlerge 
qarag`anda jaqsı wu`yrenilgen bolıp, ko`binshe o`simlikler quramında ushırasatug`ın tiykarg`ı 
auksin esaplanadı. 
Auksinler o`simliklerde bir qatar a`hmiyetli fiziologiyalıq protsesslerge ta`sir etedi. 1- olar 
tamır metabolizminin` iskerligin tezletedi; 2- qaptal bo`rtiklerdin` o`siwin toqtatıwda; 3- 
masaqlı o`simliklerdin` koleoptilinin` uzayıwı ha`m iyiliwi protsessinde; 4- miywelerdin` 
to`giliwinen saqlawda ha`m sog`an qusag`an basqada ha`r tu`rli protsesslerde qatnasadı. 
Auksinnin` o`simliklerge ko`rsetetug`ın ta`siri nukleyn kislotalar, beloklar ha`m fermentler, 
quramalı uglevodlardın` payda bolıwı menen baylanıslı. Biraq bunday baylanıs xarakteri ha`m 
sintezlenip atırn` ta`biyatı elege shekem anıqlanbag`an. 
Ha`zirgi waqıtları geteroauksin auıl-xojalıg`ında ha`r tu`rli o`simlikler qa`lemshelerinin` 
tamırlasıuın tezlestiriwde qollanılmaqta. Ol a`sirese tsitrus o`simliklerinde jaqsı na`tije beredi.

---

Keyingi jılları geteroauksinge uqsag`an biologiyalıq aktivlikke iye bolg`an birqatar sintetikalıq 
birikpeler tabılıp,olarda o`simliklerdin` tamırlasıwın tezlestiredi. Olardın` en` a`hmiyetlisi 
indolil may kislota ha`m naftilatsetat kislotalar esaplanadı.