O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta masxus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti u. V. G‘afurov, M. Sh. Xalilov, Sh. Boymurodov

6.4-jadval. 
Tovar eksperementi 
 
Xususiy tovar
 
Ommaviy tovar
 
Xususiy foyda
 
5 
1 
Ijtimoiy foyda
 
5 
10 
Agar o‘yin bir marta o‘tkazilsa ("bir martalik" o‘yin), Nash muvozanat 
strategiyasi faqat xususiy tovarni sotib olishdan iborat, chunki har qanday tokenga 
sarflangan mablag ’jamoat foydasiga nisbatan besh baravar yuqori daromad 
keltiradi. Muvozanat sharoitida har bir o‘yinchining umumiy rentabelligi 50 ga teng. 
Aksincha, ijtimoiy samaradorlik natijasi shundaki, barcha o‘yinchilar faqat jamoat 
foydasini sotib olishlari va har bir o‘yinchiga 100 tadan foyda keltirishi mumkin. 
Nesh muvozanatining samarali natijadan farq qilishi shundaki, xususiy imtiyozlar 
ijtimoiy imtiyozlardan ajralib turadi. Shunday qilib, bitta o‘q otish o‘yinida barcha 
nishonlar shaxsiy manfaat uchun sarflanishi kerak. 
Ushbu mavzuda Samuyelson qoidasiga olib keladigan jamoat tovarlari bilan 
ta’minlashning samarali darajasi standart tahlillari ko‘rib chiqildi. Xususiy 
xaridlarni tahlil qilish shuni ta’kidladiki, bu natijaga hukumat aralashuvisiz erishib 
bo‘lmaydi. Samaradorlik qoidalari, agar hukumat o‘z siyosat vositalarida 
cheklanmagan bo‘lsa yoki Lindahl muvozanati ko‘rsatganidek, har bir iste’molchi 
uchun moslashtirilgan narxlardan foydalangan holda erishish mumkin bo‘lgan 
taqsimotni tavsiflaydi. 
Hukumatning samarali qarorlar qabul qilishiga to‘sqinlik qiladigan jamoat 
tovarlarining bir tomoni - bu iste’molchilarning afzalliklari va ularning jamoat 
tovarlari uchun to‘lashga tayyorligi borasida hukumatning sustligi. Iste’molchilarga 
ularning jamoat foydasiga bo‘lgan haqiqiy baholarini to‘g‘ri ochib berishda to‘g‘ri 
rag‘batlantiruvchi mexanizmlar yaratildi. Eksperimental dalillar shuni ko‘rsatadiki, 
jamoat tovarlari bilan bog‘liq qarorlar muammolariga duch kelganda 
iste’molchilarning xatti-harakatlari nazariy bashoratga to‘liq mos kelmaydi va 
xususiy sotib olish muvozanati nazariya ko‘rsatganidek samarasiz bo‘lmasligi 
mumkin. Bundan tashqari, noto‘g‘ri tushuntirish muqarrar natija sifatida 
tasdiqlanmagan.