Yaratish bilishlari lozim bo‘ladi

GEOEKOLOGIYA ASOSLARI 
fani bo‘yicha: 
Geoekologiya va landshaft ekologiyasi fanining maqsadi va vazifalari, 
boshqa fanlar bilan bog‘likligi. Geoekologiya va landshaft ekologiyasining 
rivojlanish tarixi va hozirgi holati. Geoekologiyaning rivojlanishida geografiya, 
ekologiya, biologiya va boshka fanlarning axamiyati. Geoekologiya va landshaft 
ekologiyasi atamalarining dastlab ishlatilishi va ta’rifi. Landshaft ekologiyasi. 
Yevropada landshaft ekologiyasi. Landshaft ekologiyasining SHimoliy Amerikada 
rivojlanishi. Uzbekistonda geoekologik tadqiqotlar. Geoekologiyaning fan sifatida 
shakllanishi va xozirgi xolati.
Geoekologiya - geotizimlar ekologiyasi to‘g‘risidagi 
fan. Geoekologiya - geotizimlarni insonning yashash va xujalik faoliyati muhiti 
sifatida o’rganuvchi fan ekanligi. Geoekologiyaning tadqiqot ob’ekti tug’risida 
tushuncha. Geotizim va ekotizim tushunchalari. Landshaft ekologiyasining 
tadkikot ob’ekti - landshaft va uning morfologik qismlari.
Landshaft atrof 

---

muhitning bir qismi sifatida. Landshaft - geotizimlarning birligi, uning tizim 
sifatidagi xususiyati. Jonli va jonsiz tabiat komponentlarining o’zaro 
munosabatlari. Landshaftda modda va energiya migratsiyasi. Landshaftlarning 
insonlarga ta’siri. Insonning landshaftlarga ta’siri.
Geoekologiyaning nazariy va 
metodologik asoslari. Geoekologik konsepsiyalar, prinsiplar, yondashuvlar. 
Tabiatni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanishda ularga amal 
kilishning zarurligi. Geoekologik tadqiqot metodologiyasi va metodlari. Dialektik 
materializm, koevolyusion rivojlanish geoekologik tadqiqotlarning metodologik 
asosi. Geoekologik tadqiqotlarda dala-ekspeditsiya, kartografik, aerokosmik, GIS, 
modellashtirish metodlaridan foydalanish. Geoekologik omil haqida tushuncha. 
Tabiiy va antropogen omillar, ularning turlari. Geoekologik vaziyatni belgilovchi 
ko’rsatkichlar, ularni son va sifat jixatidan umumlashtirish.
Aholi soni, joylashishi va zichligining geoekologik vaziyatga ta’siri. Aholi 
soni va uning usishi. Aholi joylashuvi va zichligi. Xo’jalik faoliyati. Aholi 
migratsiyasi. Tabiiy muhitga antropogen yukning ortishi. Landshaftlarning 
o’zgarishi. Landshaftlarning ekologik funksiyasi. Landshaftlarning funksiyasi. 
Ekologik funksiya. Ekologik funksiya jarayon va ko’rsatkichlari. Landshaft-
ekologik tahlil. Landshaft strukturasi va uning tahlili. Ulchash natijalarini izoxlash.
Tabiiy muxitning inson xo’jalik faoliyati ta’sirida ifloslanishi. Tabiiy muhitning 
ifloslanish turlari. Ifloslanishning tasniflanishi. Ifloslantiruvchi moddalarning 
tasniflanishi va umumiy ta’rifi. Me’yoriy ekologik jarayonlar. Landshaftlar 
ekologik funksiyasining antropogen buzilishi va uzgarishi. Antropogen omillar va 
jarayonlar. Moddalarning texnogen migratsiyasi va landshaftlarning uzgarishi. 
Antropogen 
ifloslanish 
manbalari. 
Ifloslantiruvchi 
moddalarning 
biotransformatsiyasi va bioakkumulyasiyasi. Ifloslantiruvchi moddalarning 
insonlarga va boshka tirik organizmlarga ta’siri. Geoekologik muammolar va 
ularning 
echimi. 
Geoekologik 
muammo 
tushunchasi. 
Geoekologik 
muammolarning tasniflanishi. Global, regional va lokal geoekologik muammolar. 
Geoekologik muammolar echimining ilmiy asoslari.
Geoekologik baholash. 
Geoekologik vaziyat ta’rifi. Geoekologik vaziyatni baholash va tasniflash 
mezonlari. Landshaftlarni ekologik tahlil qilish va baholash tushunchalari. 
Biotoplarni baholash. Pedotoplarni baholash. Yer usti va yer osti suvlarini 
baxolash. Havo va iqlimiy ko’rsatkichlarni baholash. Landshaftlarga antropogen 
ta’sirni baholash, ekologik-xo’jalik balansi, geoekologik baholash metodlari.
Geoekologik monitoring. Geoekologik monitoring. Monitoring tizimi va uning 
tasniflanishi. Uzbekistonda ekologik monitoringni amalga oshirilishi.
Geoekologik 
prognozlashtirish va prognoz. Geoekologik prognozlashtirishning ob’ekti, maksadi 
va usullari. Ekologik vaziyatlarning prognozli xususiyatlari. Prognozlashtirish 
mexanizmi 
va 
prognoz 
natijalari. 
Uzbekistonda 
ekologik 
vaziyatlarni 
o’zgarishining prognozi. Landshaftlardagi ekologik jarayonlarni modellashtirish. 
Model. 
Modellashtirish. 
Landshaft 
ekologik 
modellashtirish 
mazmuni. 
Modellashtirish bosqichlari va turlari.
Geoekologik kartalashtirish. Geoekologik 
kartalashtirish mazmuni, turlari va tasniflanishi. Geoekologik kartalarni tuzishning 
metodologik asoslari. Amaliy ekologik kartalashtirish. Ekologik monitoring 
natijalari asosida kartalashtirish. Geoekologik kartalashtirish usullari.
Atrof 

---

muxitni muxofaza kilish va tabiatdan okilona foydalanishning geoekologik 
asoslari. Tabiatdan foydalanishda tabiat konunlari va konuniyatlarini e’tiborga 
olish. Tabiatdan foydalanishning geoekologik prinsiplari. Atrof muxitni muxofaza 
kilish tadbirlarini barcha joylarda amalga oshirish prinsipi. Atrof muxitni 
muxofaza kilittt tadbirlari profilaktikasi. Tabiiy resurslardan foydalanishning 
ustuvor yunalishlari. Geoekologiyada fan va amaliyot. Tabiiy-texnik geotizimlar - 
hududiy loyixalash va rejalashtirishning asosiy ob’ekti sifatida. Loyihalashning 
geoekologik asoslari. Tabiiy - texnik geotizimlarni loyixalashda geoekologik 
prinsiplarni qo’llanilishi.