Dərs vəsaiti Ə. X. Calallı "Azərişıq" asc nin Tədris Mərkəzinin müdavimləri üçün nəzərdə tutulub

Donvurma ağırlığına görə 4 dərəcəyə ayrılır:
II dərəcə
- suluqlar müşahidə
olunur. Sağalma dövründə dəri
tam bərpa olunur. Zədələnmiş
nahiyədə ağrı hissiyyatı qalır.
I dərəcə
- ödem, göyümtül rəngə
çalan
qızartı, iynəbatma hissi,
qaşınma, keyləşmə. Zədələnmiş
nahiyədə ağrı hissiyyatı qalır.
TƏDRİS MƏRKƏZİ 

---

III dərəcə
- hemorragik tərkibli
suluqlar
xarakterikdir.
Zədələnmiş
nahiyədə
ağrı
hissiyyatı itir. Sağalmadan sonra
zədələnmiş
nahiyədə
çapıq
qalır.
IV dərəcə
- dərinin bütün qatları,
yumşaq toxumalar və sümüklər
məhv olur. Daha sonra quru
(mumifikasiya) və ya yaş qanqrena
inkişaf edir.
5.9.3. Donvurmada ilk yardım
Donvurmada tibbi yardımın əsas prinsipi zədələnmiş nahiyəni isitmək və təkrar soyumadan qorumaqdır. Tibb müəssisəsi uzaqda
olarsa, xilasedici passiv yardım göstərməlidir (dərini qızdırmaq, zərərçəkəni ədyal, paltar, palto və s. köməyi ilə isti saxlamaq).
Aktiv isitmə xəstəxanada aparılmalıdır. Zərərçəkən xəstəxanaya bir saat ərzində çatdırılacaqsa, o zaman aşağıdakı tədbirlər
görülməlidir:
- zərərçəkəni isti otağa aparmaq lazımdır;
- yaş və nəm paltarları, həmçinin bədəni sıxan paltarları, üzüyü, saatı və s. çıxarılmalıdır;
- siqaret çəkmək, spirtli içkilərdən və qəhvədən istifadə etmək olmaz;
- əgər xəstəxanadan bir saatlıq yoldasınızsa, zərərçəkəni ləngimədən xəstəxanaya çatdırmaq vacibdir;
- mümkündürsə, ətrafı hərəkətsizləşdirmək, şin ilə immobilizasiya etmək, sarğı qoyub donvurmaya məruz qalan yerləri
mühafizə etmək lazımdır.
62

---

1. Zədələnmiş nahiyəni sürtmək və ona təzyiq göstərmək olmaz. Zədələnmiş nahiyəni heç vaxt əllə ovuşdurmaq olmaz. Dəri
daxilində donmuş su kristalları olduğu üçün dərində yerləşən toxumalar zədələnir.
2. Zədələnmiş nahiyəni qarla sürtməyin. Bu, dərinin daha da soyumasına, dəridə sızıqların əmələ gəlməsinə və onların
infeksiyalaşmasına səbəb olur və dərində yerləşən toxumaları zədələyir.
3.Bədənin donvurmuş hissəsini birdən-birə və birbaşa isitmək (açıq alov, isti butulka, isidilmiş kərpic) olmaz.
4. Suluqları deşmək olmaz.
Dərin donvurma zamanı həmin ətrafı hərəkətsizləşdirmək lazımdır. Zərərçəkən mümkün qədər tez xəstəxanaya
çatdırılmalıdır.