U burxanov, T. Atam uradov davlat xaridi

УДК: 3 3 6 .2 (0 7 5 )
KBK 65.42ya73
U.Burxanov, T.Atamuradov, 2012
Cho‘lpon nomidagi N M IU , originai-maket 2012
Tafakkur bo‘stoni, 2012
NAMANGAN DAVLAT 
UNIVERSITETI
Ahborot-resur*? m srkazl

---

KIRIS Н
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning 
yangi bosqichida davlat xaridi tizimini boshqarishni isloh etishga 
katta e’tibor qaratilmoqda. Hukumat tomonidan xarid jarayon- 
larini shaffofligini ta ’minlashga qaratilgan, jum ladan, xaridni 
amalga oshirishda tender jarayonlaridan kengroq foydalanish 
yo‘nalishlari bo‘yicha qator hujjatlar qabul qilinmoqda.
Amalga oshirilayotgan islohotlardan ko'zlangan maqsad, 
nafaqat, davlat mablagMaridan foydalanishning samarali hisob 
va nazoratini tashkil etish, balki davlat buyurtm achilarining 
shartnomaviy-huquqiy tartibga rioya etish darajasini oshirish, 
x arid n in g sam arali b o sh q aru v tiz im in i s h a k lla n tirish d a n
iboratdir.
D avlat xaridini tashkil etishning yangicha tam oyillarga 
asoslangan tizim shakllantirilar ekan, tabiiy ravishda, bu sohada 
o‘z echimini kutayotgan qator mavjud muammolar mavjudligini 
ko‘rsatish mumkin. Jumladan:
— dav lat x a rid in i am alga o sh irish n in g m avjud tizim i 
mamlakatimiz miqyosida davlat ehtiyojlari uchun tovarlar va 
xizmatlarni sotib olish uchun qilinadigan xarajatlarni optimal- 
lashtirish imkonini bermaydi;
— davlat xaridi tizimini boshqarish bo‘yicha m e’yoriy-huquqiy 
bazani yetarli darajada rivojlanmaganligi;
— byudjet xarajatlarini boshqarish uslubiyotidagi ayrim 
kamchiliklarning mavjudligi;
— davlat xaridini am alga oshiruvchi va u n i n azo ratin i 
ta’minlovchi malakali kadrlaming yetishmasligi;
— xarid tizimi hamda uning mexanizmlarini shaffof emasligi;
з

---

— davlat xaridini boshqarishning zamonaviy elektron tizimining 
yetarlicha rivojlanmaganligi;
— kichik va xususiy tadbirkorlikning davlat xaridi tizimida 
ishtiroki bo‘yicha tajribalaming yetishmasligi;
— davlat xaridini boshqarish strategiyalarini ishlab chiqishning 
zarurligi va boshqalar.
Davlat xaridi tizimini boshqarishni isloh. etish kompleks yondo- 
shuvni talab etadi. Islohotlar faqatgina maxsus qarorlar qabul 
qilish va davlat xaridi bo‘yicha vakolatli agentlikni tashkil etish 
bilan chegaralanib qolmasdan, balki turli xil davlat organlari 
o ‘rtasida hamkorlikda harakatni yo‘lga qo‘yish, ular o ‘rtasida 
vakolatlarni taqsim lash, tizim da kuchlar nisbatini tengligini 
ta’minlovchi o‘z-o ‘zini boshqarish mexanizmlaiini shakllantirishni 
talab etadi.
S hunday ekan, respublikam izda davlat xarid i tiz im in i 
boshqarishni takomillashtirish, uning yaqin va uzoq muddatli 
strategiyalarini shakllantirish hamda ushbu jarayonlarda kichik 
biznes subyektlarini ishtirokni ta ’minlash, iqtisodiy islohotlami 
amalga oshirishning hozirgi bosqichida dolzarb vazifalardan biri 
bo‘lib qolmoqda.
Davlat xaridini boshqarish va davlat xarajatlarini amalga 
oshirishning ayrim n azariy-am aliy ham da uslubiy jih atlari 
respublikamiz iqtisodchi olimlaridan A.Vahobov, N.Jumayev, 
N.Haydarov, G.Qosimova, M.Olloyorov, D.Xolmuradov kabilar- 
ning ilmiy izlanishlarida o ‘z aksini topgan.
Davlat xaridini tashkil etishning amaliy-huquqiy asoslarini 
shakllantirishda BM Tning 0 ‘zbekistondagi vakolatxonasi va 
Moliya vazirligi hamkorligidagi « 0 ‘zbekistonda davlat moliyasi 
islohotlari» loyihasi katta hissa qo‘shdi. Jumladan, mazkur loyiha 
doirasida ham m ualliflardan U.Burxanov tom onidan «Davlat 
xaridi» ocquv qo‘llanmasi tayyorlangan edi. 0 £quvchilarga havola 
etilayotgan mazkur qo‘llanma Toshkent moliya instituti, Moliya 
vazirligi G ‘aznachiligi hamkorligida va hammualliflardan Toshkent

---

Iqtisodiyot universiteti tadqiqotchisi TAtam uradov tom onidan 
qayta ishlanib, so'ngi amaliy o ‘zgarishlar nazariy-uslubiy jihatdan 
boyitildi.
Shu sababli, mualliflar yuqorida nomlari keltirilgan tashkilot 
rahbarlari va ekspertlariga, shuningdek, mazkur qo'llanm ani 
tayyorlashda ishtirok etgan barcha mutaxassislarga, taqrizchilarga 
o ‘zlarming chuqur minnatdorchiligini izhor etadi.