materiallar, quymali bronzalardan maxsus vazifalarni bajarishga
m oijallangan sirpanuvchi podshipniklar (katta tezlik va bosim ostida
ishlaydigan),
turli armaturalar, yuqori issiqbardosh va elektr
o ‘tkazuvchan hamda korroziyabardosh detallar, naqshli va badiiy
quymalar olish uchun foydalaniladi.
Keyingi vaqtlarda qalay kamchil boiganligi uchun bronzaning
boshqa maxsus navlari ishlab chiqilmoqdaki, ular o ‘zlarining turli
xususiyatlariga ko‘ra qalay li bronzaga nisbatan yuqori sifatli
hisoblanadi va texnikaning turli sohalarida juda keng ishlatilmoqda.
Aluminiyli bronza (tarkibida 5 - 11% A l) yuqori antikorrozion va
mexanik
xossalarga egadir, lekin quymakorlik xossasi bo‘yicha
qalayli bronzadan ustunlik qilolmaydi. Bunday bronzadan asosan turli
tishli g‘ildiraklar, turbina detallari, vtulkalar, klapan sedlolari va
hokazolar ishlab chiqariladi.
Kremniyli bronza (1—4% Si) — legirlangan nikel, marganes va
rux o ‘zlarining mexanik xossalari bo'yicha p oiatga yaqinlashadi va
qimmatbaho qalayli va berilliyli bronzalami almashtirish uchun
ishlatiladi. Bunday bronza turlaridan ishqalanuvchi sharoitda 250°C
gacha temperaturada ishlaydigan detallar
ishlab chiqarish uchun
foydalaniladi.
Qo‘rg‘oshinli bronza (25-30% Pb) ham antifriksion xususiyatga
ega b o iib , yaxshi kesib ishlanadi, urilish nagruzkasini yaxshi qabul
qiladi va toliqish mustahkamligi katta. Bunday bronza turlaridan
nagruzka ko‘p tushadigan, yuqori tezlik sharoitida
ishlatiladigan
aviatsiya
dvigatelining podshipniklari, dizellaming turbinalari va
boshqa detallar ishlab chiqariladi.
Bundan tashqari, qimmatliroq boiishiga qaramasdan berilliyli
bronza (3% gacha Be boiadi) ham turli sohalarda keng ishlatiladi. U
o ‘zining juda yuqori mexanik xususiyatlari toblangandan keyin ye
yilishga bardoshliligi, korroziyaga chidamliligi, yuqori issiqlik va
elektr oikazuvchanligi (500°C temperaturada bulaming mustahkam
ligi xuddi 20°C dagi aluminiyli bronzaning mustahkamligidek) bilan
xarakterlidir. Undan juda yuqori talabga
javob beradigan maxsus
detallar: aniq, priborlarda elastik elementi boigan membranalar, sir
panuvchi kontaktlar, prujinalar, kulachoklar, shestemyalar, chervyakli
uzatmalar, yuqori tezlik va temperaturada ishlaydigan podshipniklar
va hokazolarda ishlatiladi.
79
Bronzalar Бр harflari bilan markalanadi yoki ifodalanadi.
Bunday
harflardan keyin legirlovchi elementlaming harfiy ifodalari va
ulaming protsent hisobidagi miqdorlarini ifodalovchi raqamlari
berilgan bo‘ladi. Masalan, Бр ОЦС-8-4-3 -(
8
% Sn, 4% Zn, 3% P
6
qolgani mis), БрБ2 (2% Be), Бр АЖН 10-4-4 (10%, 4%, Fe 4% Ni
qolgani misdir). Bulardan tashqari, yana mis-nikelli qotishmalar ham
juda keng ishlatiladi. Ular melxiorlar, neyzilberlar va boshqalardir.
Dostları ilə paylaş: