Xasanova Sh. T bolalarni sahnalashtirish va ijodiy faoliyatga o’rgatish

Adabiyotlar ro‘yxati
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
206 

---

5 
gaplar bolani aniq, qisqa va lo‘nda o‘z fikrini ifoda etishga o‘rganadi. U o‘zining 
dialogik nutqini, uning grammatik tuzilishini yaxshilaydi 
Pedagoglar o‘z ish faoliyatlarida maktabgacha tarbiya yoshidagi bolani 
tarbiyalash va ta’lim berishda teatrlashtirilgan o‘yinlarning ahamiyatini yaxshi 
tushunib, undan foydalanishlari lozim. Ijodiy faollik, ijodiy faoliyatni rivojlantirish 
uchun sharoit yaratish, teatr madaniyati bilan tanishtirish, uni pedagogik jarayonda 
boshqa faoliyat bilan aloqasini ta’minlash xar bir pedagogning o‘z oldiga qo‘ygan 
vazifalaridan biri hisoblanadi.
Xar bir yosh guruhda, avvalambor, bolalarning teatr qobiliyatlarini 
rivojlantirish uchun muayyan sharoitlarni yaratish: teatr zonasi, reja, tegishli 
adabiyotlarni tanlash, turli xil qo‘g‘irchoqlar tayyorlash. 
L.S.Vigotskiy ijodiy faoliyatning yetarlicha kuchli asoslarini yaratish uchun 
bolaning tajribasini kengaytirish kerak deb hisoblagan. Stol va barmoq teatrlari, 
flanelegraf va dramatizasiyalashgan o‘yinlar orqali bolalarda san’atkor bo‘lish 
istagi uyg‘otiladi. 
Maktabgacha kichik yoshdagi bolalarda teatrning eng oddiy va qiziqarli turi 
bu - barmoq teatridir. Barmoqlar bilan o‘ynash – teatr faoliyati bilan tanishishning 
birinchi qadamidir. Bu atributlarsiz teatr hisoblanib, qahramon va uning hayoti 
bola uchun muhim bo‘ladi. 
Ajablanarlisi shundaki, ushbu qiyin vazifani bola osonlikcha tushunadi. Shu 
bilan bir qatorda, u yaxshi tanish she’rlar va qahramonlarni muvaffaqiyatli 
solishtiradi. Bolalar bilan mashg‘ulotlar jarayonida ulardagi yuz ifodasi, o‘yin 
improvizasiyalaridan foydalanib, o‘zlarining personajlari uchun ekspressiv 
xususiyatlarni topishga yordam berish lozim. Xuddi shu ish o‘rta guruhda ham 
davom etadi. 
Maktabgacha katta yoshdagi bolalarda teatr o‘yinlarini tashkil qilishda 
bolalarning mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini, boshqa odamning hissiy holatini 
tushunishni o‘rgatish va his etishni rivojlantirish kerak. E’tiborni, qo‘rquvni, 
quvonchni, zavqlanishni va qayg‘uni ifoda etish uchun eskizlar bunga yordam 
beradi: «Men nima yeyayotganimni biling», «Qayerda ekanimni bilib oling», 

---

6 
«Tulkioy eshitib turibdi» va boshqalar. Dramatizasiyalashgan o‘yinlar jarayonida 
bolalar rollarni ta’sirchan ifoda etishga, mustaqil ravishda tomoshalar ko‘rsatishga, 
rollarni taqsimlashga harakat qiladilar. «G‘oz-oqqushlar», «Uch kichkina 
to‘ng‘iz», «Qizil shapkacha» kabi ertaklarni kichik guruh tarbiyalanuvchilari va 
ota-onalarga katta istak bilan namoyish etadilar. 
Ota-onalar teatr faoliyatiga katta qiziqish bildirishadi, teatr uchun kostyumlar, 
qo‘g‘irchoqlar tayyorlashda yordam berishadi, bolalar bilan hamkorlikda 
tomoshalarda rol ijro etishadi. Shuningdek, ota-onalar bilan: «Maktabgacha tarbiya 
yoshidagi bolalarni teatr san’atiga qiziqishni qanday oshirish?» mavzusida 
suhbatlar; «Teatr o‘yinlari maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirish 
vositasi», “O‘yin va teatr”, “Teatr va ota-onalar” mavzusida maslahatlar; 
“Maktabgacha teatr dunyosi” mavzusida ota-onalar va tarbiyachi-pedagoglar 
uchrashuvlari; «Teatr uchun eng yaxshi qo‘g‘irchoq», «Eng yaxshi teatr niqobi» 
mavzusida tanlovlar o‘tkazish bolalarda teatr faoliyatiga yanada kizikish uygotadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda teatr 
o‘yinlari o‘z samarasini bermoqda: bolalar faollashadilar va so‘z va nutq boyligi 
oshadi, o‘zlarini erkin tutish ko‘nikmalarini egallaydilar, muloqot qilish va va eng 
muhimi, ular emotsional rivojlanadilar. Bolalar «Teatr» so‘zini eshitganlarida 
ularning ko‘zlari quvonchdan chaqnaydi, sevinch uchqunlari porlaydilar, yuzlari 
tabassumdan yorishadi.