D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob

2.8. Kamomadlar, qiymatliklarning buzilishi va
yo‘qotishlaming hamda boshqa joriy
aktivlarning hisobi
5910 — «K am om adlar va qiym atliklarning buzilishidan 
yo‘qotishlar» hisobvarag‘ida qiymatliklarni tayyorlash, saqlash, 
sotish jarayonlarida hamda inventarizatsiya natijasida aniqlangan 
yetishmaslik va buzilishlar summasi hisobga olinadi.
Tovar-moddiy zaxiralar, asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar 
bo‘yicha aniqlangan yetishmaslik va ulaming buzilish summasiga 
5910 hisobvarag‘i debetlanib, 1010-1090, 9210, 9220 va boshqa 
hisobvaraqlar kreditlanadi, ular sodir boiish sabablari bo‘yicha 
5910 hisobvaraq kreditlanib, 4730, 4860, 9430 va boshqa hisob­
varaqlar debetlanadi.
5920 — «Joriy aktivlar» hisobvarag‘ining debetida hisobvaraqlar 
rejasining ushbu bo‘limida ko‘zda tutilmagan, lekin xo‘jalikning 
mulki hisoblangan joriy aktivlar (DT 5110, 5920 KT 4220-4290, 
6970), kreditida ulaming sarflanishi (DT xarajat hisobvaraqlari 
KT 5920) aks ettiriladi.
31

---

2.9. Tashkilotlar bilan hisob-kitoblar hisobi.
Mol yetkazib beruvchilar va xaridorlar bilan
hisob-kitoblar hisobi
Xo‘jaliklarda mol yetkazib beruvchilar va xaridorlar bilan 
hisob-kitob naqd pulsiz shaklda amalaga oshiriladi. Amalda naqd 
pulsiz hisob-kitobning turli shakllari qo‘llaniladi. U yoki bu 
shaklni qoilash, tuzilgan shartnomada kelishilib olinadi, ayrim 
vaqtlarda esa qaysi shaklni qo‘llash amaldagi me’yoriy hujjatlarda 
belgilangan bo‘ladi.
Tovar-moddiy qiymatliklar, bajarilgan ishlar, ko‘rsatilgan 
xizm atlar, shuningdek, tashish b o ‘yicha olingan xizm atlar 
uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga b o ‘lgan joriy 
majburiyatlar to ‘g‘risidagi axborotlarni umumlashtirish 6010
— «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to ‘lanadigan 
hisoblar» da amalga oshiriladi. 6010 — «Mol yetkazib beruv­
chilar va pudratchilarga toManadigan hisoblar» haqiqatda kelib 
tushgan TM Z va boshqa aktivlar, qabul qilingan ish va xiz- 
m atlarning qiymatiga ushbu qiym atliklarning yoki tegishli 
xarajatlarni hisobga oluvchi hisoblar bilan bog‘langan holda 
kreditlanadi.
6010 — «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to ‘lana- 
digan hisoblar» bo‘yicha analitik hisob har bir mol yetkazib 
bemvchi va pudratchi bo‘yicha alohida yuritiladi.
6010 — «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga toMana­
digan hisoblar»ning korrespondensiyasi:
— mol yetkazib beruvchilardan o ‘rnatiladigan asbob-uskunalar 
kelib tushganda — DT 0710, KT 6010;
— kapital quyilmalar uchun mol yetkazib beruvchilar va pud- 
ratchilaming bajargan ishlari va ko‘rsatgan xizmatlari yuzasidan 
berilgan hisoblar to ‘lovga qabul qilinganda — DT 0810 — 0890, 
KT 6010;
— mol yetkazib beruvchilardan materiallar kelib tushganda — 
DT 1010 - 1090, KT 6010;
— mol yetkazib beruvchilardan o‘stirishga va boquvga hayvon- 
lar kelib tushganda — DT 1110, 1120, 
KT 6010;
32

---

- xo'jalik tomonidan asosiy va yordamchi ishlab chiqarish, 
umumishlab chiqarish va boshqaruv ehtiyojlari uchun mol yetka- 
zib beruvchilarning bajargan ish va xizmatlari qabul qilinganda
- DT 2010, 2310, 2510, 9420, KT 6010;
- mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga b o ‘lgan qarzlar 
bankdagi hisoblardan to ‘langanda — DT 6010, KT 5110 — 
5530;
- mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarning hisoblarini 
to ‘lashda oldindan berilgan avanslaming hisobga olinishi - DT 
6010, KT 4310 - 4330;
- d a’vo m uddati tugagan kreditorlik qarzlari hisobdan 
chiqarilganda — DT 6010, KT 9360;
Xo‘jaliklarda xaridorlar va buyurtmachilar bilan tayyor mahsu- 
lotlar, bajarilgan ishlar, ko‘rsatilgan xizmatlar uchun debetorlik 
qarzlari bo‘yicha hisob-kitoblar to ‘g‘risidagi axborotlami umum- 
lashtirish 4010 — «Xaridorlar va buyurtmachilardan olinadigan 
hisoblar»da amalga oshiriladi.
4010 — «Xaridorlar va buyurtmachilardan olinadigan hisob- 
lar»ning korrespondensiyasi:
- mahsulot, ish va xizmatlarni sotishdagi xaridorlar va 
buyurtmachilaming qarzlari summasi — DT 4010, KT 9010 — 
9030;
- asosiy vositalar va boshqa aktivlami sotishdagi xaridorlar 
va buyurtmachilaming qarzlari summasida — DT 4010, KT 9210, 
9220;
- xaridorlar va buyurtmachilardan to ‘lovlar kelib tushganda
- DT 5110 - 5530, KT 4010;
- xaridorlar va buyurtmachilarga sotilgan tovarlar, mahsulot - 
lar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlar bo‘yicha hisob- 
kitob hujjatlarini taqdim etishda olingan avanslaming hisobga 
olinishida — DT 6310, KT 4010;
- xaridorlar va buyurtmachilaming to ‘lanmagan qarzlarining 
zararga hisobdan chiqarilishida — DT 9430, KT 4010.
33

---