D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob

4.7. Materiallarni inventarlash hamda uning
natijalarini rasmiylashtirish
M ateriallam ing haqiqatda mavjudligi va holatini aniqlash, 
ulaming sof sotish qiymatini tasdiqlash va ulaming but saqla- 
nishini nazorat qilish maqsadida xo‘jaliklar tom onidan vaqti-vaqti 
bilan, lekin kam ida yiliga bir m arta m ateriallam ing inventa- 
rizatsiyasi o ‘tkaziladi.
Inventarizatsiyani o ‘tkazmaslik buxgalteriya hisobi va hisobotini 
yuritish tartibini buzish deb qaraladi, buning uchun mansabdor 
shaxslarga EK IH ning 5 barobaridan 10 barobarigacha miqdorda, 
xuddi shunday huquqbuzarlik m a’rnuriy jazo chorasi qoMlanilgan- 
dan keyin bir yil davomida takror etilgan b o ‘lsa — EKIH ning 
10 barobaridan 20 barobarigacha m iqdorda jarim a solinadi 
(M a’muriy javobgarlik to ‘g ‘risidagi kodeksning 175-moddasi SBX 
2016-y. 1-son. 3-bet).
M ateriaU arning inventarizatsiyasi buxgalteriya hisobining 
19-sonli «Inventarizatsiyani tashkil etish va o ‘tkazish» milliy 
andozasi talablari asosida o ‘tkaziladi. Unga ko ‘ra m ateriallar 
inventarizatsiyasi b ir yilda kam ida b ir m arta — m oliyaviy 
hisobotni tuzishdan oldin, lekin hisobot yilining 1-oktabridan 
keyin amalga oshiriladi.
Ushbu BHMA talablaridan kelib chiqib materiallar inventari- 
zatsiyasini o ‘tkazish uchun xo‘jalik rahbarining buyrug‘i asosida 
komissiya tarkibi, o ‘tkazish muddati va boshqalar belgilanadi.
M ateriallar inventarizatsiyasini o ‘tkazishga kirishishdan oldin 
yordamchi binolar va ular saqlanadigan boshqa joylar, alohida 
kirish-chiqish eshiklari plombalanadi.
Tekshirishni boshlashdan oldin inventarizatsiya komissiyasi 
uni o ‘tkazish paytidagi eng so‘nggi kirim-chiqim hujjatlarini yoki 
moddiy vositalar harakati to ‘g ‘risidagi hisobotlami oladi.
Inventarizatsiya komissiyasi ning raisi hisobotlarga ilova qilingan 
barcha kirim -chiqim hujjatlariga «inventarizatsiyagacha ...da 
(sana)» deb ko‘rsatilgan holda viza qo‘yadi, bu esa buxgalteriyaga 
hisob m a’lumotlari bo ‘yicha inventarizatsiyani boshlash paytida 
m ol-m ulk qoldiqlarini aniqlash uchun asos b o ‘lib xizmat qiladi.
74

---

Bulardan tashqari inventarizatsiya komissiyasi tarozi va boshqa 
o ‘lchov asboblarining mavjudligi, sozligi ham da inventarizatsiya 
o ‘tkazish u ch u n b o shqa sh aro itla r yaratilganligini k o ‘zd an
kechiradi.
M ateriallar inventarizatsiyasini o ‘tkazish tartibi va u b o ‘yicha 
tuziladigan hujjatlarning namunalari « 0 ‘zbekiston Respublikasi 
buxgalteriya hisobi milliy standartlari to ‘plami»da berilgan.
Ular ichida materiallarning inventarizatsiyasiga tegishlilariga 
quyidagilar kiradi: inventarizatsiya o ‘tkazish bo ‘yicha xo‘jalik 
rahbarining buyrug‘i na’munasi (1-ilova, 258-bet), inventariza- 
tsiyada aniqlangan natijalar qaydnomasi (5-ilova, 263-bet), tovar- 
moddiy boyliklarini inventarlash ro'yxati (8-ilova, 263-bet), qabul 
qilingan (topshirilgan) tovar-m oddiy boyliklaming inventarlash 
ro'yxati (10-ilova, 271-bet), yoMda bo ‘lgan material va tovarlami 
inventarlash dalolatnom asi ( 1 1-ilova, 273-bet), tovar moddiy 
boyliklarining inventarlash natijalarini solishtirish qaydnomasi (18- 
ilova, 284-bet) va boshqalar.