Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Цуренко
Г . И . Судебно – медицинская характеристика области входных огнестрельных повреждений в результате выстрелов « патронами – заменителями »: Автореф . дис . ... канд . мед . наук .– М ., 2002. 231 Shtatli patronlar ham, noshtat patronlar ham ishlatilgan hollarda otuvchining joylashgan yerini aniqlash, hodisa joyining aniq sharoitlari va mavjud izlarga bog‘liq turli usullarda aniqlanadi. Masalan, ikki yoki undan ko‘proq o‘q tegishidan hosil bo‘lgan teshiklar aniqlanganda, quvur (trubka), fotoapparat va boshqa moslamalar yordamida bajariladigan vizirlash usulidan foydalanish mumkin. Ammo, quroldan, uning kalibriga teng yoki katta kalibrdagi noshtat patronlar otilganda vizirlash usuli natijalarini xuddi shtatli patron bilan otishdagi kabi baholash mumkin bo‘lsa, qurol kalibridan kichik kalibrdagi noshtat patronlar bilan otishda, otilgan o‘qlarning sochilishi ortgani sababli, otuvchining joylashgan yerini, vizirlash usulida aniqlangan nuqtadan muayyan bir masofada (ayrim hollarda bir necha metrgacha) boshqa joydan izlash kerak. Otuvchining joylashgan o‘rnini taxminan aniqlagandan keyin, otilgan gilzalarni izlash kerak. Shtatli patronlarning otilgan gilzalari, turli namunadagi yoki o‘zlari mo‘ljallangan o‘qotar quroldan ma’lum yo‘nalishda, burchak ostida va masofaga chiqarib tashlanishi aniqlangan va tajriba yordamida ko‘p marta tekshirilgan. Shu bois, hodisa joyini ko‘zdan kechirish jarayonida otilgan gilzalarni topib va ular bo‘yicha ekspertiza jarayonida ishlatilgan qurolning turi va namunasi, rusumini aniqlab gilzalarning topilgan joyi bilan o‘q tegishidan hosil bo‘lgan shikastlanishlarning joylashishini o‘zaro solishtirgan holda o‘q otish joyini aniqlash mumkindek tuyuladi. Ammo, avtomatik quroldan otish natijasida quroldan chiqarib tashlangan gilzalarning quroldan uloqtirilishi masofasi va burchagiga juda ko‘plab qo‘shimcha omillar ta’sir ko‘rsatadi. Bunday omillarga B.M. Komarinetsning fikricha, bir turdagi quroldan gilzani uloqtirilishining har doim bir xil bo‘lmaslgi, otish vaqtida quroldan uloqtirilgan gilza kelib tushadigan sirtga nisbatan qurol holatini gilzaning chiqarib tashlanishiga ta’siri, uloqtirilgan gilzaning kelib tushgan joyining inersiya ta’sirida o‘zgarishi kabilar kiradi. Yuqorida ta’kidlangan va yana boshqa shu kabi omillar noshtat patronlar qo‘llanilgan holatlarda yuzaga keladi. Ular ushbu patronlar gilzalarning ishlatilgan qurol stvoli patrondoniga mos kelish- kelmasligiga bog‘liq ravishda u yoki bu davriylik bilan yuz beradi. Masalan, 7,62 mm kalibrli TT to‘pponcha uchun mo‘ljallangan 7,62 mm kalibrli patron gilzasining uzunligi 9 mm kalibrli P 08 ««Parabellum»» rusumdagi to‘pponchasi patrondonidan uzunroq bo‘lgani uchun, o‘q otilishida gilzaning og‘zi shishib qoladi, natijada uning quroldan 232 uloqtirilishi qiyinlashadi va otilgan gilza quroldan o‘ng tomonga tushadi. Agar gilzaning og‘zi yorilib ketsa, u holda gilza mexanik ravishda quroldan uloqtirilmaydi, bunday gilza ishlatilgan zatvor yoki shompol yoki zatvor yoxud shompol yordamida qo‘l bilan chiqariladi. Binobarin, agar otuvchi qurolni keyingi qayta o‘qlash jarayonida yoki boshqa joyda gilzani chiqarib tashlagan bo‘lsa, hodisa joyida gilza umuman bo‘lmasligi mumkin. 9 mm kalibrli PM to‘pponchasidan otilganda, yuqoridagi hodisa yuz beradi, chunki, to‘pponchaning kojux–zatvorining orqaga qaytishida gilza chiqish tuynugida siqilib qoladi. 1930/33-yil namunali TT to‘pponcha uchun shtatli patron bo‘lgan 7,62 Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|