Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti "tasdiqlayman"

Nuqta koordinatalarini kiritishning QUTB usuli 
Bu usulda kesma uzunligini va uning gorizontal chiziqqa nisbatan hosil qilgan burchak 
qiymatini XY tekisligiga kiritiladi. Bunda, burchakning boshlang‘ich 0 (nol) qiymati «Sharq»da, 
ya’ni ekranning o‘ng tomonidagi gorizontal chiziqda joylashgan bo‘ladi. Kompyuterda musbat 
ishorali burchaklar soat strelkasi yo‘nalishiga teskari olinadi.
Masalan, uzunligi 100 mm bo‘lgan va OX o‘qiga 25 gradus burchak ostida joylashgan 
kesmani qutb usulidan foydalanib chizish quyidagi algoritm asosida bajariladi: 
1. Kesma buyrug‘i yuklanadi va uning birinchi uchi «Sichqon» yordamida ihtiyoriy nuqtada 
qayd etiladi. 
2. Muloqotlar derazasidagi keyingi nuqtasini kiriting so‘roviga
@100<25 
terib 
«Enter»
bilan qayd etiladi. Natijada, ekranda koordinataliri ixtiyoriy bo‘lgan nuqtadan OX o‘qiga 25° 
burchak ostida joylashgan va uzunligi 100 mm bo‘lgan kesma chiziladi, (5- rasm).
5- rasm 
Misol:
Tomonlari 120 mm va pastki chap burchagining koordinatasi 120,60 bo‘lgan kvadrat 
yasalsin. Uning qolgan uchlarining koordinatalari quyidagicha bo‘ladi va uni izoxlab bering, 6- 
rasm. 
@120<180 @ 120<90 
@120<270 yoki Z 6- rasm 
120,60 @120<0
 
 

---

13 
 
Kesma uzunligini tezkor kiritish usuli
Bu usulda kesmaning boshlang‘ich nuqtasi kiritilgach, kursor bilan kesma yo‘nalishi 
belgilanib, uning uzunlik qiymati to‘g‘ridan to‘g‘ri klavishalar yordamida terib kiritiladi. 
Bu usulda kesmaning chizmasi quyidagi tartibda bajariladi: 
1. Kesma buyrug‘i yuklanadi va uning birinchi so‘roviga kesmaning boshlang‘ich uchi 
«Sichqon» yordamida ihtiyoriy yoki uning koordinatalari terib kiritilib, qayd etiladi; 
2. Bu nuqtadan kursor o‘rnini ixtiyoriy yo‘nalsa ham, holatlarni boshqarish qatoridagi 
«ORTO» va «POLYAR» buyruqlari bilan birgalikda ishlatilib kerakli uzunlik qiymati kiritilib 
«ENTER» bosilsa, gorizontal va vertikal kesmalar osongina chiziladi, (7-rasm). 
7-rasm