R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

8.12-jadval 
Kreditorlik qarzlarining aylanish koeffitsiyenti va aylanish davri 
o‘zgarishining omilli tahlili 
Ko‘rsatkichlar 
O‘tgan 
yil 
Shartli 
hisobot 
yili 
Hisobot 
yili 
O‘zgarishi 
(+;-) 
shu jumladan 
Sotilgan 
mahsulotlar 
tannarxining 
o‘zgarishi 
hisobiga 
Kreditorlik 
qarzlari 
summasining 
o‘zgarishi 
hisobiga 
1. 
Kreditorlik 
qarzlarining 
aylanish 
koeffitsiyenti 
20,0 
21,4 
26,0 
+6 
+1,4 
+4,6 
2. 
Kreditorlik 
qarzlarining 
aylanish 
davri, 
kun hisobida 
18 
16,8 
14 
-4 
-1,2 
-2,8 
8.12-jadval ma’lumotlariga ko‘ra, “Sharq” fermer xo‘jaligida kreditorlik 
qarzlarining aylanish koeffitsiyenti o‘tgan yilga nisbatan hisobot yilida 6 
koeffitsiyentga oshgan. Bu o‘zgarishda sotilgan mahsulot (ish, xizmat)larning 
ishlab chiqarish tannarxi o‘zgarishining ta’siri 1,4 koeffitsiyentga, kreditorlik 
qarzlari summasining o‘zgarishi esa 4,6 koeffitsiyentga teng bo‘lgan. Shu bilan 
birga, kreditorlik qarzlarining to‘lash muddati o‘tgan yilga nisbatan 4 kunga 
tezlashgan. Bu o‘zgarishda sotilgan mahsulotlar tannarxining o‘zgarishi ta’siri 1,2 
kunga, kreditorlik qarzlari summasining o‘zgarishi esa 2,8 kunga teng bo‘lgan. 
Bunday natijalar fermer xo‘jaligini to‘lov intizomiga rioya qilinayotganligidan va 
to‘lov qobiliyati yaxshilanayotganligidan dalolat beradi. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
Debitorlik va kreditorlik majburiyatlari deganda nimani tushunasiz? 
2.
Debitorlik va kreditorlik qarzlarini tahlil qilishda moliyaviy tahlilning asosiy 
vazifalari nimalardan iborat? 
3.
Debitorlik va kreditorlik qarzlarining qanday vujudga kelish sabablari? 
4.
Debitorlik qarzlarining tarkibi va tuzilishi qanday tahlil etiladi? 
5.
Kreditorlik qarzlarining tarkibi va tuzilishi qanday tahlil qilinadi? 

---

205 
6.
Debitorlik va kreditorlik qarzlarining paydo bo‘lish muddatlari bo‘yicha qanday 
davrlarga bo‘lib o‘rganiladi?
7.
Debitorlik va kreditorlik qarzlari aylanish koeffitsiyenti deganda nimani 
tushunasiz va u qanday aniqlanadi? 
8.
Debitorlik va kreditorlik qarzlari aylanish davri deganda nimani tushunasiz va u 
qanday aniqlanadi? 
9.
Debitorlik qarzlari aylanuvchanligi va uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar 
qanday tahlil etiladi? 
10.
Kreditorlik qarzlari aylanuvchanligi va uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi 
omillar qanday tahlil etiladi?