R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil
Mehnat unumdorligining tahlili
Yüklə 5,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 15.3-jadval Mehnat unumdorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar va ularni aniqlash tartibi
|
15.3. Mehnat unumdorligining tahlili Mehnat unumdorligi mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligini ifodalovchi asosiy ko‘rsatkichlardan biri hisoblanadi. Mehnat unumdorligi deganda aniq vaqt birligi (1 kishi-soat yoki 1 kishi-kuni) hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot, bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmat hajmi tushuniladi. Mehnat unumdorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar bu 1 kishi-soat hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori, 1 kishi-kuni hisobiga ishlab chiqarilgan 348 mahsulot miqdori va 1 ishchi hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori kabi ko‘rsatkichlar bo‘lib, ularni aniqlash tartibi quyidagi jadvalda keltirilgan (15.3-jadval). 15.3-jadval Mehnat unumdorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar va ularni aniqlash tartibi № Ko‘rsatkichlar Aniqlash tartibi Izoh 1 1 kishi-soat hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot (Ks) Ks = M / S Bu yerda: M – ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori, S – sarflangan jami kishi-soat miqdori Bu ko‘rsatkich 1 kishi-soat hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorini ko‘rsatadi 2 1 kishi-kuni hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot (Kk) Kk = M / K Bu yerda: M – ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori, K – sarflangan jami kishi-kunlari miqdori Bu ko‘rsatkich 1 kishi-kuni hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorini ifodalaydi 3 1 ishchi hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot (Ki) Ki = M / Is Bu yerda: M – ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori, Is – ishchilar o‘rtacha soni Bu ko‘rsatkich bir ishchi hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorini ko‘rsatadi Mehnat unumdorligining tahlilida mazkur ko‘rsatkichlar aniqlanib, ularning bazis yilidagi ko‘rsatkichi bilan taqqoslangan holda o‘zgarishlari aniqlanadi. Shundan so‘ng, ularning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatgan omillarning ta’sir darajalari hisob-kitob qilib o‘rganiladi. Tahlil natijalari asosida mehnat unumdorligining o‘zgarish sabablari va uning darajasini oshirish imkoniyatlari ko‘rsatib beriladi. Mehnat unumdorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyat ma’lumotlari asosida tahlil qilib o‘rganganimizda quyidagi ma’lumotlarga ega bo‘lindi (15.4-jadval). 15.4-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyatda mehnat unumdorligi ko‘rsatkichlari biznes rejaga nisbatan haqiqatda o‘sgan. Jamiyatda biznes rejaga nisbatan bir ishchining yil davomida ishlagan kishi-kunlari va kishi-soatlarida yo‘qotilish kuzatilganligiga qaramasdan xodimlar soni hamda mahsulot ishlab chiqarish hajmining ortishi hisobiga bunday natijalarga ega bo‘lingan. Albatta, jamiyatda mehnat unumdorligi ko‘rsatkichlari darajasining o‘sishini ijobiy baholash mumkin. Biroq, tahlilda bunday o‘zgarishlar qaysi omillarning ta’siri natijasida yuzaga kelish sabablari o‘rganilishi lozim bo‘ladi. Shu sababli, mehnat unumdorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlardan biri 349 ishchining bir soatlik ish unumi va uning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar tahliliga to‘xtalib o‘tmoqchimiz. Yüklə 5,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|