‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I



Yüklə 24 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə183/243
tarix16.12.2023
ölçüsü24 Kb.
#182349
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   243
PEDAGOGIKA

N AFO SAT TARBIYASI
N afosat tarbiyasi haqida tushuncha. Nafosat tarbiyasi (estetik tarbiya
— lotincha «estezio» go'zallikni his qilaman) — o'quvchilarni voqelik, 
tabiat, ijtimoiy va mehnat munosabatlari va turmush go‘zalliklarini anglash, 
idrok etish va t o ‘g ‘ri tushunishga o ‘rgatish, ularning badiiy didini o ‘stirish, 
ularda g o ‘zallikka muhabbat uyg‘otish, ular tom onidan g o ‘zallikni yaratish 
qobiliyatlarini tarbiyalashga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon.
N a f o s a t ta rb iy a si «badiiy ta rb iy a » sifa tid a h a m q o ‘ll a n i la d i . 
U in u m a n , nafosat tarbiyasi keng m a ’noga ega b o ‘lib, faqat s a n ’at 
vositasidagina em as, balki, hayot, m e h n a t, ijtimoiy m u n o sab atlar, tabiat 
va b o sh q a la r vositasida g o ‘zallikni his qilishga y o 'n a ltirilg an pedagogik 
faoliyatni o ‘z ichiga oladi. Badiiy tarbiya esa s a n ’at (a d a b iy o t, m usiqa, 
q o ‘shiq, tasviriy s a n ’atning b o sh q a y o ‘nalishlari) vositasida shaxsda 
estetik h is-tuyg‘ularni shakllantirishni n az ard a tutadi.
Nafosat tarbiyasi insonda g o ‘zallikni his qilish tuyg‘usini shakllanishiga 
yordam beradi, uni rivojlantiradi. Inson d o im o o ‘z h a y o tin i g o ‘zallik 
asosida qurishga intiladi. N afosat tarbiyasi axloqiy, aqliy, huq u q iy , 
ekologik, jism oniy va m ehnat tarbiyasi bilan c h a m b a rc h a s bogMiqdir. 
Tabiat, adabiyot, teatr, musiqa, s h e ’riyat, tasviriy s a n ’at va boshqalarga 
bo'lgan m uhabbat shaxsning h a r t o m o n l a m a rivojlanishiga xizmat qiladi. 
N afosat tarb iy a si axloqiy t a rb iy a n i sa m a r a li ta sh k il e t i s h d a k a t t a
ahamiyatga ega. Nafosatdan rohatlanishda faqat san’at asarlarigina emas, 
balki ezgu ishlar, jam oaga h u rm a t, sadoqat, vijdonan m e h n a t qilish 
m u h im o ‘rin tutadi. Nafosat tarbiyasining mohiyati s h u n d a n iboratki, u 
g o ‘zallikka b o ‘lgan m unosabatni q a r o r toptiradi. G o ‘zallikka b o 'lg a n
tu y g 'u n i rivojlantirm ay turib, y u q o ri m e h n a t m a d a n i y a ti g a erishib 
b o ‘lmaydi. M e h n a t faoliyatida pay d o b o ‘lgan g o ‘zallik b u t u n tarixiy 
taraqqiyot bosqichlarida rivojlanib bordi, u m ehnat faoliyatining o ‘ziga 
ham t a ’sir k o ‘rsata boshladi. M e h n a t jara y o n id a tay y o rla n g an h a r bir 
buyum (to v a r)n in g aham iyati, funksiyasi, zarurligi i n s o n n i n g tabiiy

ehtiyojlarini qondirishi jihatidangina em as, balki uning qanchalik g o ‘zalligi 
bilan h a m baholanadi. G o ‘zallik bu hayo tn in g o ‘zi, tabiat h a m d a inson 
m ehnati natijalari, insoniy m u n o s a b a tla m in g m ukam m alligidir.
Nafosat bilimlari aniq tarbiyaviy ishlar — tanlov, v ik torina, bay 
ram, k o ‘rgazm a va ho k az o la m i tashkil etish asosida hosil qilinadi. 
0
‘quvchilar o ‘z qobiliyatlarini turli xil badiiy-ijodiy faoliyatlarda n am o y o n
etadilar. Kichik yoshda «barcha b o lalar istisnosiz rasm soluvchilardir» 
(K .D .U shinskiy), «har bir bola — shoir» (V.Suxomlinskiy).
www.ziyouz.com kutubxonasi


0
‘sm irla rd a g o ‘zallik ijodkorligiga b o ‘lgan ehtiyoj o rtib boradi. 
B unday holat ilk yoshlik davrida h a m saqlanib qoladi. Biroq, bu davrda 
b a d iiy q o b i l iy a t, aksa riyat o 'q u v c h i l a r d a o ‘z g a c h a boMadi. U l a r
k o ‘pincha musiqa va raqsga qiziqa boshlaydilar. D em ak, o ‘quvchilam ing 
nafosat bilan oshnoligi turli yosh davrlarida o ‘g ‘il va qiz bolalarda 
o ‘ziga xos xususiyat kasb etadi.
N a fo sat tarbiyasi — shaxsning estetik ongi, m u n o sa b a tla ri h a m d a
nafosat faoliyatining vujudga kelishi va takom illashuvidan iborat uzoq 
d a v o m eta d ig a n jarayon b o ‘lib, bu jarayon yosh va ijtimoiy om illar 
bilan b elg ilanadigan turli b o sq ic h h am d a darajalarga ega. Nafosat 
tarbiyasi shaxsning nafosat madaniyatini egallashiga y o ‘naltirilgan b o ‘lib, 
turli shakl va m e to d la r y o rd a m id a amalga oshiriladi.
N a fo s a t madaniyati. Jam iyat va ayrim shaxsning nafosat madaniyati 
t u s h u n c h a l a r i m av ju d . J a m i y a t n i n g nafosat m a d a n i y a ti d e g a n d a
insoniyat b u tu n rivojlanish tarixi jarayonida t o 'p l a n g a n m oddiy va 
m a ’naviy qadriyatlari m azm u n i tushuniladi. 
0
‘quvchi shaxsining nafosat 
m a d a n iy a ti uning jam iyat m a d a n iy merosini faol, ijodiy o ‘zlashtirishi 
n atijasida hosil b o ‘ladi. S haxsning g o ‘zallik bilan o ‘za ro m unosabati, 
s h u n i n g d e k , shaxsning ayrim sifatlarini o ‘zaro t a ’siri natijasida nafosat 
m a d a n iy a ti d o im o o ‘zgarib turadi. Shaxs nafosat m adaniyatining asosiy 
ta rk ib iy qism lari bu nafosat ongi, nafosatni his etishga boMgan ehtiyoj, 
u n i q o n d iris h yoMida tashkil etilgan m unosabatlardir.
N afosat onei g o ‘zallik, go‘zallikni his etish, uning mohiyatini anglash, 
nafosat his-tuyg‘usi, nafosat didi kabi tushunchalam ing o n g d a aks etishi.
N a fo s a t ongning tarkibiy qism lari o ‘ziga xos m u ra k k a b tuzilishiga 
egadir:

Yüklə 24 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   243




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin