Kartoshkaning rak, qo’ng’ir chirish kasalliklari Kartoshka qorakuya kasalligi

Karantin tadbirlar.
Qo’ng’ir chirish kasalligini qo’zg’atuvchisi tugunak 
ichidagi tomirlar to’plamida rivojlanadi. Shu bois ularni dezinfektsiya qilish
sezilarli darajada qiyinchilik keltiradi.Shuning uchun faqat sog’lom materiallardan 
foydalanish zarur. Kasallikni tasodifan paydo bo’lishini tasdiqlovchi ma’lumot 
bo’lgan hududlar karantin xodimlari tomonidan ta’qiqlab qo’yiladi va bu yerda 
kasallik o’choqlarini kengayishiga yo’l qo’yilmaydi va uni tarqalishi haqida 
ogohlantiriladi. 

---

 
Kartoshka qora kuya kasalligi (Thecaphora solani Barrus) 
Kartoshka qorakuya kasalligini bazidiomitsetlar (Basidiomycetes) sinfining, 
qorakuyalar (Ustilaginales) tartibiga mansub zamburug’lar keltirib chiqaradi. Bu 
kasallik kartoshkada kam uchraydi, MDH davlatlarida uchramaydi. O’rta yer 
dengizi va yevropa o’simliklarni himoya qilish tashkilotining (EO’HT) bergan 
ma’lumoti bo’yicha –Markaziy va Janubiy Amerikada --Meksika, Panama, 
Boliviya, Kolumbiya, Ekvador, Peru va Venesuela davlatlarida tarqalgan. Bu tur 
asosan 9
0
shimoliy kenglikdagidiapazonda (Venesuela) 18
0
janubiy kenglikda 
(Peru) va aksincha, dengiz satxidan 3000 m balandlikda ham (And tumanlarida) 
uchraydi.
 
Bundan kelib chiqadiki- agarda yevropaga kasallik tasodifan kelib qolganda 
O’rta yer dengizidan to shimoliy hududlargacha kartoshka ekilayotgan 
maydonlarda tarqalishi mumkin. 
Tuganak to’liq yoki qisman zararlanadi, zararlangan tuganaklar 
deformatsiyaga uchraydi yoki ustki tomonidan soqollar bo’rtib chiqadi. Atrofida 
ko’psonli jigarrang-qora diametri 5 mm gacha bo’lgan dumaloq belgilar tarqoq 
joylashgan 
bo’lib, 
shokoladsimon-qo’ng’ir, 
dastlab 
zich, 
keyin 
esa 
poroshayuShuyu spora massasini hosil qiladi. Vaqt o’tib tuganak vazni quriydi, 
jigarrang va chang holatiga o’tadi. Xlamidosporalar dumaloq o’ram bilan zich 
bog’langan bo’lib u ellipssimon yoki noto’g’ri shaklli (diametri 22-50 mkm) 
o’ramlar ikkita va sakkizta sporali. Spora o’lchami 7,5-20x8-18 mkm bo’lgan 
sariq-jigarrangli po’sti, tashqarisi to’mtoq va ichi silliq soqolchalar bilan 
qoplangan.Zamburug’ tuproqda yoki o’simlik qoldiqlari ostida saqlanadi. Kasallik 
ko’proq kartoshka tuganaklari tuproq va o’simlik qoliqlari bilan keltirilgan vaqtda 
tarqalishi mumkin.

---