S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

Xartum li zuluklar (R hvnchobdelida) 
turkumiga kiruvchilar - xartumchaga 
aylangan tom og'i bo'lishi bilan xarakterlanadi. Bu zuluklar turli hayvonlarga, ay- 
niqsa, baliqlarga, qushlarga xartumi bilan yopishib, ulardan qon yoki tana suyuq- 
ligini so'rib, ektoparazitlik bilan hayot kechiradi.
Odatdagi oddiy baliq zulugi - Piscicola geometra deyarli har doitn baliqlarda 
parazitlik qiladi (43-rasm).
Bizning 
havzalarimizda 
ko'pincha 
chig'anoqli zuluk - klepsina (Glossosi- 
phonia complanata) uchraydi. Odatda ular­
ning uzunligi 3 sm atrofida bo'lib, chu- 
chuk suv molluskalarining har xil turlarini 
(shiliiqlarni, g'alLaksimonlami va boshqa 
shilliqqurtlarni) tutib yeydi. Chig'anoqli 
zuluklarda nasi uchun qayg'urish kuchli 
rivojlangan. Ular pillalarini gavdasining 
qorin tomoniga yopishtirib oladi va bu 
vaqtda ona zuluk kam harakat qiladi.
U biron o'sim iikka so'rg'ichlari bilan 
yopishib, gavdasini tebrantirib turadi. Pi 1- 
iadan vosh zulukchalar chiqqanda ham, 
ona zuluk o 'z holatini o'zgartirmayai.
Odatda yosh zulukchalar o 'z so'rg'ichi 
bilan onasining qorin tomoniga yopish- 
ganicha bir necha kun qoladi va so'ngra onasidan ajralib, mustaqil hayot kechirish- 
ga o'ladi. 
A y r i m
xartumli zuluklarda haqiqiy jabrasi b o ia d i.
Xartumli zuiuklarning ayrim usrian qushiarda parazitlik qiladi. 5 sm gacha ke- 
iadigan bu zuluklar suvda suzuvchi qushlarning o g 'iz bo 'sh lig 'i va nafas yo'llariga 
yopishib, qon so'rib yashaydi. Ayrim havzalarda ular g'oz, o'rdak va boshqa xo- 
naki qushiarda parazitlik qilib, parrandachilik xo'jaligiga katta zarar yetkazadi.
43-rasm . Karp b alig'id a p arazitlik qi-
layotgan od diy baliq zu lu gi (A) va y o m g 'ir
ch u valch an gi bilan oziq lan ayotgan soxta ot
zu lu gi (B).

---

B a ’zi xartumli zuluklar toshbaqa, krab va, hatto, odamlarda ham parazitlik 
qiladi. Xartumli zuluklar 3 tadan 5 tagacha pilla q o ‘yishi mumkin. Bitta zuluk 
65 tadan 611 tagacha tuxum qo'yadi.