Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Наманган давлат университети

 
 
 
 
 

---

Algoritmlarning blok-tuzilma shaklida tasvirlanishi 
Algoritm blok-tuzilma berilgan algoritmni amalga oshirishdagi amallar 
ketma-ketligining oddiy tildagi tasvirlash elementlari bilan to‘ldirilgan grafik 
tasviridir. Algoritmni har bir qadami blok-tuzilmada biror bir geometrik shakl - 
blok (blok simvoli) bilan aks ettiriladi. Bunda bajariladigan amallar turiga ko‘ra 
turlicha bo‘lgan bloklarga GOST bo‘yicha tasvirlanadigan turli xil geometrik 
shakllar - to‘g‘ri to‘rtburchak, romb, parallelogramm, doira, oval va hokazolar 
mos keladi. Yo‘naltiruvchi chiziq, blok-tuzilmadagi harakatning boshqaruvini 
belgilaydi.
Blok-tizim ichida hisoblashlarning tegishli bosqichlari ko‘rsatiladi. SHu 
yerda har bir simvol batafsil tushuntiriladi.
Har bir blok o‘z raqamiga ega bo‘ladi. U tepadagi chap burchakka chiziqni 
uzib yozib qo‘yiladi. Blok-tuzilmadagi grafik simvollar hisoblash jarayonining 
rivojlanish yo‘nalishini ko‘rsatuvchi chiziqlarbilan birlashtiriladi.

---

Ba’zan chiziqlar oldida ushbu yo‘nalish qanday sharoitda tanlanganligi 
yozib qo‘yiladi. Axborot oqimining asosiy yo‘nalishi tepadan pastga va chapdan 
o‘ngga ketadi. Bu hollarda chiziqlarni ko‘rsatmasa ham bo‘ladi, boshqa hollarda 
albatta chiziqlarni qo‘llash majburiydir. Blokka nisbatan oqim chizig‘i kiruvchi 
yoki chiquvchi bo‘lishi mumkin. Blok uchun kiruvchi chiziqlar soni 
chegaralanmagan. CHiquvchi chiziq esa mantiqiy bloklardan boshqa hollarda 
faqat bitta bo‘ladi. Mantiqiy bloklar ikki va undan ortiq oqim chizig‘iga ega 
bo‘ladi. Ulardan har biri mantiqiy shart tekshirishining mumkin bo‘lgan 
natijalarga mos keladi.
O‘zaro kesiladigan chiziqlar soni ko‘p bo‘lganda va yo‘nalishlari ko‘p 
o‘zgarganda tuzilmadagi ko‘rgazmalik yo‘qoladi. Bunday hollarda axborot oqimi 
chizig‘ini uzishga yo‘l qo‘yiladi, uzilgan chiziq uchlariga "birlashtiruvchi" belgisi 
qo‘yiladi. Agar uzilish bitta sahifa ichida bo‘lsa, O belgisi ishlatilib, ichiga ikki 
tarafga ham bir xil harf-raqam belgisi qo‘yiladi. Agar tuzilma bir necha sahifaga 
joylansa, bir sahifadan boshqasiga o‘tish "sahifalararo bog‘lanish" belgisi 
ishlatiladi.
Algoritmlarni asosan 3 turga bo‘lish mumkin:
1)
CHiziqli algoritmlar; 
2)
Tarmoqlanuvchi algoritmlar; 
3)
Takrorlanuvchi algoritmlar.