O'zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

O‘ta
aniq shaxs
.
•
Ortiqcha talabchan bo‘ladilar
•
har doim shubhada bo‘ladilar;

---

Maqsadga
yo‘naltirilgan shaxs.
•
nizoni o‘zlarining shaxsiy manfaatlarini amalga oshirishda qurol 
sifatida ko‘radilar;
•
o‘z manfaati yo‘lida atrofdagilarga qalloblik qiladilar.
Nizosiz shaxs
.
•
o‘zlarining harakatlari bilan ko‘nglini topishi bilanoq yangi 
nizolarni ijod etadilar.
 
Nizoli vaziyatlarni boshqarishning bir qator samarali usullari mavjud, 
rahbar, eng avvalo nizoni keltirib chiqaruvchi omillarning tahlilini 
qilishi, so‘ngra esa u yoki bu usulni qo‘llash bo‘yicha qaror qabul qilishi 
kerak.
Adaptasiya
[lot. adaptatio – moslashuv] – 1) organizmning turli yashash 
sharoitlariga moslashishi; 2) sezgi a’zolarining o‘ziga ta’sir etadigan 
qo‘zg‘atuvchilarga moslashishi natijasida ularda sezgirlik darajasining 
o‘zgarishi (masalan, ko‘zning yorug‘lik yoki qorong‘ilikka moslashuvi). 
Qo‘zgatuvchining ta’sir kuchi o‘zgarishi bilan sezgirlik ham o‘zgaradi. 
Qo‘zg‘atuchilar sust ta’sir etganda sezgirlik oshadi, kuchli ta’sir etganda 
esa kamayadi. Adaptasiya hodisasi hamma tashqi sezgilar (ko‘rish, 
eshitish, hid, ta’m, badan sezgisi)ga xos. Taktil, harorat, hid va ko‘rish 
sezgilarida adaptasiya kuchli, eshitish va og‘riq sezgilarida kuchsiz. 
Ichki sezgilar (masalan, tashnalik, ochlik)ga nisbatan moslanish hosil 
bo‘lmaydi. Adaptasiya organizmning me’yoriy hayot faoliyatini saqlab 
turishini, atrof muhitning turli omillari: harorat va iqlimning 
o‘zgarishiga (q. Iqlimga moslashish), balandlikka (q. Balandlik 
kasalligi), ko‘pgina infesion agentlarga (q. Immunitet)I moslanishini 
ta’minlaydi. Moslashish reaksiyasi moddalar almashinuvi jadallgining 

---

uzluksiz o‘zgarib turishiga asoslangan. Odam organizmining moslashuv 
reaksiyasi tez (spesifik) va sekin (nospesfik), tug‘ma (tur evolyusiyasi 
jarayonida shakllangan) yoki orttirilgan (har bir organizm uchun o‘ziga 
xos) reaksiyalarga bo‘linadi. Masalan, og‘ritadigan omil ta’siriga 
javoban oyoq-qo‘ni tortib olish, jismoniy ish qilganda nafas olishning 
kuchayishi, qon oqimi va yurak faoliyatining tezlashishi hamda qonning 
qayta taqsimlanishi, qorong‘ida ko‘z yorug‘lik sezish layoqatining 
zo‘rayishi – bularning hammasi tug‘ma tez adaptasiya reaksiyalari 
hisoblanadi. Har bir kishining turli yashash sharoitlariga moslashish 
imkoniyati uning irsiyati, yoshi, sog‘lig‘i va boshqa(lar)ga bog‘liq.
XULOSA
Men bu mustaqil ishni tayyorlash davomida nizolarning nazariy tahlili, 
nizoning turlari va ularni yuzaga kelish sabablari, nizo jarayonining 
asosiy bosqichlari va ularni boshqarish, tartibga solish, hal etish usullari 
oqibatlari haqida hamda adaptasiya tushunchalariga batafsil to’xtalib 
o’tdim. Mustaqil ishni tayyorlashda internet manbalari va adabiyotlardan 
foydalandim vas hu asosda berilgan mavzuni kengroq yoritib berdim. 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1.
A.Sh. Jumayev – O‘zDJTU dotsenti, S.B. Sharipova –O‘zDJTU 
Pedagogika va psixologiya kafedrasi katta o‘qituvchisi
2.
Ахмедов Э., Сайдаминова 3. Ўзбекистон Республикаси. –Т.: 
Ўзбекистон, 1995. –323 б.
3.
http://en.wikipedia.org/wiki/nizo_haqida_tushuncha
4.
http://www.usnews.com.

---