Educational Research in Universal Sciences issn: 181-3515 volume

---

Educational Research in Universal Sciences
ISSN: 2181-3515 VOLUME 2 | ISSUE 2 |
 
 
https://t.me/Erus_uz Multidisciplinary Scientific Journal February, 2023 
303
 
 
RUDA KONLARINI OCHISH VA TAYYORLASH 
 
Geldiyev Rahmatulla Baxtiyor o‘g‘li 
Termiz muhandislik-texnologiya instituti talabasi 
E-mail:
 
[e-mail]
 
 
Meyliyev To‘lqin Meyli o‘g‘li 
Termiz muhandislik-texnologiya instituti talabasi 
E-mail: 
[e-mail]
 
 
Raxmatulloev Bexzod Muxammadiyunosovich 
E-mail: 
raxmatulloevabbos97 @gmail.com 
 
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada ruda konlarini ochishda ruda tanasining yer qobig‘ida 
joylashish lementlari va kon-geologik sharoitlariga ko‘ra vertikal, qiya stvollar yoki 
shtolnyalar o‘tish hamda texnogen oqibatlarni oldini olish bo‘yicha chora tadbirlar 
o‘rganildi.
 
Kalit so‘zlar:
Ochish, tayyorlash, tik stvollar bilan ochish, qiya stvollar bilan 
osish, shtolnyalar yordamida ochish, kombinatsiyalashgan ochish usullari, tayyorlash 
sxemalari, gorizontli va panelli tayyorlash usullari, tashish gorizonti. 
 
Ruda konlari yotqiziqlarini katta qismi gorizontga nisbatan o‘ta qiya (tik) yoki 
qiya holatda yer qobig‘iga joylashgan bo‘ladi. Bu konlarni yuqoridan pastga 
yo‘nalishda qazib olish ishlarini yengillatish maqsadida qavatlarga bo‘linadi. Odatda, 
qavatlarning vertikal balandligi 60-80 metrni tashkil qiladi, ayrim hollarda esa, 20-30 
m yoki 300 metrgacha bo‘lishi mumkin. Ruda yotqizig‘i cho‘ziqligi bo‘yicha qavatlar 
uzunligi 50-60 m bo‘lgan bloklarga ajratiladi. Blok yon chegaralari bo‘ylab tashish va 
shamollatish gorizontlarini tutashtiruvchi ko‘tarmalar (vosstayushilar) o‘tiladi. Har bir 
blok ruda qazib olinadigan mustaqil qazish birligi hisoblanadi. Gorizontal yotqiziqlar 
shtreklar orqali pollarga (panellarga) bo‘linadi. 
Ruda konlarini ochishda ruda tanasining yer qobig‘ida joylashish elementlari va 
kon-geologik sharoitlariga ko‘ra vertikal, qiya stvollar yoki shtolnyalar o‘tish orqali 
ochish usullaridan foydalaniladi. Ruda konlarini ochishda vertikal stvollar bilan ochish 
usuli keng qo‘llaniladi. Bosh stvol, odatda ruda tanasi yotish yoni tomonida, yer 
yuzining surilishi mumkin bo‘lgan zonasidan tashqarida joylashtiriladi. Stvolni bunday 

---