va ma’naviy asoslarini yaratish, ana shu asosda millatning o ‘z mustaqilligi uchun ko‘rashini ilmiy darajaga ko‘tarish maqsadlarini ko‘zlaganlar. 5. Savdo-tijorat ishlarini ilmiy asosga qurish haqidagi fikrlar Ma’lumki, XX asr boshlarida Turkistonga ham bozor iqtisodiyoti bilan bog'liq munosabatlar, bozor tushunchalari kirib kelayotgan, ular mulkdor, tadbirkor, ishbilarmon, ziyoli odamlar ongiga singib borayotgan edi. Biroq, bu jarayon uzoqqa bormadi. Zero, Oktabr sotsialistik inqilobi Rossiya imperiyasining barcha hududlarini davlat mulkining hukmronligiga asoslangan jamiyat qurishga safarbar qilgan bo‘lib, bu qurilajak sotsialistik tuzum o ‘z mohiyati va maqsadiga ko‘ra tovar-pul munosabatlarini, ya’ni bozor iqtisodiyoti tizimini inkor etar, iqtisodiy erkinlik, tovar ishlab chiqarish, raqobat, erkin baholar, iqtisodiy islohotlarga tamomila qarshi edi. Ammo ilg‘or o‘zbek jadidlari yangi bozor iqtisodiyoti munosabatlarining ijobiy tomonlarini tushuntirish, ulami taig‘ib qilish, Turkiston iqtisodiyotini ilg‘or iqtisodiy munosabatlariga o‘tishini yoqlab ilmiy, badiiy, publitsistik asarlar•chiqarishar, aholi o ‘rtasida o ‘z ilg‘or g'oyalarini yoyishdan charcha- mas edilar. A lbatta, bozor m unosabatlarining eng oddiy va ommabop tushunchalari savdo va tijorat bilan bog‘liqdir. Chunki, oddiy odamlar uchun azaldan, tarixan davom etib kelayotgan bozor ishlarini 157
kengaytirish, savdo va tijorat orqali daromad topish, yurtni obod va turmushni farovon qilish biroz qulayroq edi.- Abdurauf Fitrat yuqorida tilga olingan «Hind sayyohi bayonoti» nomli asarida Turkistonda savdo va tijoratni rivojlantirishga urg‘u beradi. U savdo va tijorat orqali faoliyat yuritish, undan daromad topib, tirikchilik o‘tkazish
