A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 3,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1.
2. 3. 4. 1. 2. Hujayraning qaysi organoidi oziqa moddalarni «hazm» qilishda ishtirok etadi? Ribosoma va mitoxondriyalarning asosiy vazifalarini ayting. 45 HUJAYRA HAQIDAGI TA ’ LIMOT II BO‘LIM 14- §. Yadro Yadro — zamburug‘, o‘simlik va hayvonlar hujayrasining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Hujayra yadrosida DNK ya’ni, genlar bo‘lib, ular ikki asosiy vazifani bajaradi: 1. Genetik axborotni saqlaydi va ko‘paytiradi. 2. Hujayrada sodir bo‘ladigan moddalar almashinuvi jarayonini idora qiladi. Hujayra yadrosiz uzoq yashay olmaydi va yadro ham hujayrasiz mustaqil yashash qobiliyatiga ega emas. Shuning uchun sitoplazma bilan yadro o‘zaro bog‘liq bo‘lgan tizimni tashkil qiladi. odatda hujayralar bitta yadroga ega bo‘ladi. Ba’zan 2—3 yadroga ega bo‘lgan hujayralar ham uchrab turadi. Ko‘p yadroli hujayralar (ayrim hollarda o‘nlab yadrolar) borligi ham ma’lum. Yadroning shakli ko‘pincha hujayra shakliga o‘xshab ketadi. Ayrim hollarda noto‘g‘ri shaklga ega bo‘lgan yadrolar ham uchraydi. Yadro qo‘sh membranali qobiq bilan o‘ralgan. Tashqi, sitoplazma bilan tutashgan yadro membranasida ribosomalar joylashgan. Ichki tomondan yadro membranasi silliq bo‘ladi. Yadro qobig‘i hujayra membrana tizimi- ning bir qismi hisoblanadi. Tashqi yadro membranasining o‘simtalari en- doplazmatik to‘r kanallari bilan qo‘shilib, bir-biriga ulanib ketgan. Yadro bilan sitoplazma o‘rtasidagi moddalar almashinuvi ikki xil yo‘l bilan amal- ga oshiriladi. Birinchidan, yadro qobig‘ida juda ko‘p teshikchalar mavjud bo‘lib, ular orqali yadro va sitoplazma o‘rtasida molekulalar almashinib turadi. Ikkinchidan, moddalar almashinuvi yadrodan sitoplazmaga va ak- sincha yadro qobig‘ining o‘simtalarini yoki botib kirgan qismni ajratish yo‘li bilan ham amalga oshiriladi (46- betdagi 26- rasm). Yadro bilan sitoplazma o‘rtasida faol modda almashinuvi bo‘lishiga qara- masdan, yadro qobig‘i uning ichki qismini sitoplazmadan ajratib, ularning kimyo viy tarkibidagi farqni saqlab turadi. Bu yadro tizimining me’yorida ishlab turishi uchun zarurdir. Hujayra yadrosi tarkibiga quyuq yadro shirasi , xromatin va bitta yoki bir necha yadrocha kiradi. Tirik hujayradagi yadro shirasi, yadro tuzilishidagi oraliqlarini to‘ldirib turuvchi gelsimon massadan iborat. Yadro shirasi tarkibiga har xil oqsillar (shu jumladan fermentlar), erkin nukleotidlar, aminokislotalar hamda yadro va xromatin hayot faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan yadrodan sitoplazmaga chiqadigan mahsulotlar kiradi. Yüklə 3,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|