A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

Yadro va sitoplazma o
‘
rtasida
 
moddalar almashinuvi yo
‘
llari:
 
26- rasm. 
1 yadro teshikchalari orqali moddalar
o‘tishi;
2 sitoplazmaning yadro ichiga botib
kirishi; 
3 yadro qobig’ining botib kirishi;
4 yadro membranasining endoplazmatik
to‘rdagi davomi;
5 kanallarning ma’lum qismining tashqi 
hujayralararo bo‘shliqqa ochilishi.

---

47
HUJAYRA HAQIDAGI TA
’
LIMOT
II BO‘LIM
S p i r a l s i m o n x r o m o s o m a -
larning umumiy ko
‘
rinishi.
27- rasm.
Xromatin
Sentromera
Pashshaxo‘r.
Jo‘ka daraxti.
Drozofila.
Semga balig‘i.
Kuchaladoshlar oilasiga
mansub o‘simlik.
Chigirtka.
Kapalak.
Qoqidoshlar oilasiga mansub 
o‘simlik.
Gul qandalasi.
Suzamchi.
Yashil suv o‘tlari.
Amblistoma.
Aloe.
1
2
3-4
5
6

7
8
9

10
11
12-13
14
15
Har xil turdagi organizmlarning xromosomalari.
28- rasm.
maymuni, suvarak hamda qalampirda xromosomalar diploid soni bir 
xil bo‘ladi va 48 ga teng. odamda 46 ta va tuzilishi birmuncha sodda 
bo‘lgan zog‘ora baliqda 104 ta. Shunday qilib, xromosomalar to‘plamining 
tavsifi umuman turga xos xususiyat, ya’ni o‘simlik yoki hayvon organizm-
larining faqat bitta turiga xosdir.
Somatik hujayraning xromosomalar to‘plamining miqdoriy (soni va 
o‘lchami) va sifatiy (shakli) belgilari yig‘indisi 
kariotip
deb ataladi. Tirik
organizmlarning ko‘pchilik turlarida kariotipdagi xromosomalar soni juft 
bo‘ladi. Bu har bir somatik hujayrada shakli va o‘lchami bir xil bo‘lgan 
ikkita xromosoma mavjudligi bilan tushuntiriladi. Bulardan bittasi erkak va 
ikkinchisi urg‘ochi organizmning xromosomalaridir.

---