O‘zbеkiston rеspublikаsi

Olib sotarlik va uning iqtisodiyotdagi o‘rni. 
Olib sotarlik (savdogarlar) 
deganda, foyda olish maqsadida biror tovarni sotib olib, uni yuqori narxda sotish 
faoliyati tushuniladi. Olib sotarlar bozor sharoitida muhim rol o‘ynaydilar, ular 
ortiqcha tovarni sotib olib, qaerda unga talab ko‘p bo‘lsa, o‘sha yerga etkazib 
beradilar. Bu o‘z navbatida tovarga bo‘lgan narxni butun fazo bo‘yicha ma’lum 
darajada tekis bo‘lishini ta`minlaydi. Savdogarlar iste’molni vaqt bo‘yicha siljishini 
ta’minlaydilar. Ular qishloq xo‘jalik mahsulotlarini yoz faslida sotib olib, qish faslida 

---

115 
sotadi, yoki serhosil yilda sotib olib, qurg‘oqchilik kelgan yilda sotadilar. Ushbu 
holat iste’molni mo‘l-ko‘lchilik vaqtdan iste’mol tovarlari cheklangan vaqtga 
ko‘chiradi va shu bilan narxlarning tekislashuvini ta’minlaydilar. 
Savdogarlar bo‘lmaganda, serhosil va hosildorlik yaxshi bo‘lmagan yillarda 
talab 
D
va taklif 
S
1
bo‘lganda, muvozanat holat 
E
1
nuqtada o‘rnatilgan bo‘lar edi 
(8.4- a) va b) -rasmlar). 
 
 
 
 
 
 
8.4-rasm. a) serhosil yil; b) hosildor bo‘lmagan yil 
Savdogarlar serhosil yilda mahsulot sotish hajmini 
Q
1
dan
Q
2 
ga 
qisqartirib, muvozanat narxni 
P
1
dan 
P
2
ga ko‘taradi. Shu bilan birga 
jamg‘arilgan mahsulot zahirasi hosildor bo‘lmagan yildagi taklifni
Q
1
dan
Q
2 
ga 
oshirib, muvozanat narxni