Mutaxasislikka kirish

 
Kompot uchun turli konsentrasiyada qiyom tayyorlash 
Qiyomning 
konsentrasiyasi, 
%
 
1000 gr qiyomga 
to'g'ri keladi
Qiyom tayyorlash 
uchun quyidagilar 
kerak.
Q
iy
o
m
n
in
g
so
li
sh
ti
rma 
o
g
'i
rl
ig
i 
1
5
0 
 
Q
iy
o
m
n
in
g
q
ay
n
as
h
h
ar
o
ra
ti
 
Su
v
(
g
r) 
Sh
ak
ar (
g
r) 
 
su
v
g
a 
q
o
'y
id
ag
i 
mi
q
d
o
rd
a 
sh
ak
ar 
 
Q
iy
o
m h
o
si
l 
b
o
'l
ad
i (
g
r) 
 
30
 
700 
300 
429 
1266 
1,129 
101 
35 
650 
350 
538 
1334 
1,153 
101 
40 
600 
400 
667 
1414 
1,179 
101 
45 
550 
450 
818 
1508 
1,206 
101 
50 
500 
500 
1000 
1621 
1,253 
102 
55 
450 
550 
1322 
1794 
1,263 
102 
60 
400 
600 
1500 
1932 
1,295 
103 
 
 

---

18 
 
1-rasm. 
Mahsulot solingan bonkalarni sterilizasiya 
Kompot tayyorlashda qiyom solingandan keyingi muhim ish sterilizasiyalash va 
bankalarni og'zini germetik berkitish. Sterilizasiyalash vaqti mahsulotdagi kislota 
mikroiga bog'liq. Ya'ni nordon muhitda (pH 4 dan kamroq bo'lganda) 
mikroorganizmlar tezroq nobud bo'ladi va ularga past harorat ham bo'laveradi. 
Ayrim vaqtlarda 80
0 
gacha yetarli hisoblanadi. Mana shu past haroratda o'tkazilgan 
sterilizasiyalashni pasterizasiya deb ataladi. Bunday usul mevalarning deyarli 
hammasida o'tkaziladi (11-rasm).
Boshqa sabzavot konservalar (past kislotali bo'lgani uchun) 100
0
C da 
sterilizasiya qilinadi. O'quv xo'jaligi sharoitida albatta bu ishlarni avtoklavlar bilan 
o'tkazib bo'lmaydi, shu sababli ochiq vannalardan foydalanib, laklangan 
qopqoqlarni berkitib pasterizasiyadan keyin albatta to'nkarilib qo'yiladi va 
sovutiladi. Sterilizasiya tartibi quyidagi 13-jadvalda berilgan.
2-jadval
Blanshirlash, sterilizasiyalashni o'tkazish tartibi va kompotning 
konsentrasiyasi 
Meva turi
 
Blanshirlash tartibi: 
harorat va vaqti 
(daqiqa)
Sterilizasiyalash 
tartibi (1 l bonka): 
harorat va vaqti 
(daqiqa)
Qiyom 
konsentrasiyasi
 
Olmalar: nordon
Shirin 
 
85 10-12
100 2-3 
 
100 30-35
100 35-40 
 
45
35
 
Nok
 
100 2-3
 
100 45-50
 
25-35
 
Behi
 
90 10
 
100 45-50
 
40 
O'rik 
 
-- 
100 20-25 
40-45 
Shaftoli 
1000C 0,5 daq. 2% 
ishqor eritmasida 
po'sti tozalanadi
100 25-30
 
 
 
35-40

---

19 
 
Olcha
- -
100 20-25 
60
 
Olxo'ri
85 3-7
100 20-25 
40-50
 
Yer tuti 
- -
85 25(0,5 l)
50-60
 
Xo'jag'at 
- -
100 8
50-60
 
Uzum 
- -
100 20-25
30 
 
Vazifa. 
Kompot tayyorlashni talabalar amaliyot vaqtida o'quv xo'jaligida 
yoki konserva zavodlarida o'rganadilar. Har bir talaba mevalarning bir turi, 
navidan kompot tayyorlaydi va buning uchun mustaqil ravishda hamma ishlarni 
bajarishadi, ya'ni mahsulotni tayyorlashdan to pasterizasiyalashdan keyin 
qopqoqlarni berkitishga qadar. Qishki mavsumda talabalar tayyorlagan kompotlari 
bilan degustasiya o'tkazishadi va laboratoriya sharoitida bu mahsulotlarni qand, 
kislota, vitamin mikroini aniqlashadi. Shunday tartibda talabalar nav va mahsulotni 
sifatini konservalangan mahsulot sifatiga ta'sirini aniqlashadi (A1, X1, X2, I-s).
O'zlashtirish uchun savollar. 
1. Meva kompotlari qanday foydali xususiyatlarga ega?
2. Har xil mevalardan kompot tayyorlashning o'ziga xos xususiyatlari nimada?
3. Qiyom nima uchun turli konsentrasiyada tayyorlanadi?
4. Tayyor kompotlar nima uchun germetik yopilishi lozim?
 
6-amaliy mashg’ulоt. Texnik ekinlarni dastlabki qayta ishlash texnоlоgiyasi 
 
Darsning maqsadi: 
talabalarni qayta ishlanadigan qand lavlagi xоm ashyosiga 
qo’yiladigan talablar bilan tanishtirish.