Mutaxasislikka kirish

O’zlashtirish uchun savollar
; 
1. Urug’li mevalardan sharbat olish texnalogiyasini tushintiring? 
2. Danakli mevalardan sharbat olish texnalogiyasi haqida gapirib bering? 
3. Sharbatlar tarkibida organic moddalar miqdori qancha bo’ladi? 
4. Urug’li mevalar qanday maydalagich bilan maydalanadi ? 
 
5-amaliy mashg’ulot.
 
Mevalardan kampot tayyorlashdagi xom ashyo va 
qo’shimcha materiallar sarfini aniqlash usullari 
 
Mashg'ulotning maqsadi: 
kompot tayyorlash texnologiyasi bilan tanishish. 
Talabalarga mevalardan turli kompotlar tayyorlashni o'rgatish.
Jixoz va materiallar: 
1. shisha idishlar;
2. qopqoq, xom ashyo;
3. pichoq, shakar; 
4. qopqoq yopuvchi moslama.
Ishlash tartibi. 
Kompotlarni deyarli hamma mevalardan tayyorlasa bo'ladi, lekin 
ta'mi bo'yicha shaftoli, o'rik, nok, olma va olcha mevalari yaxshi hisoblanadi. 
Qanchalik xom ashyo yaxshi bo'lsa, undan tayyorlangan kompot ham sifatli 
bo'ladi.
Kompot tayyorlashda quyidagi ishlar amalga oshiriladi: xom ashyoni va qiyomni 
tayyorlash, blanshirlash. Mevalarni bochkalarga joylash va qiyom quyish, 
sterilizasiyalash, germetik idishlarga berkitish.
Xom ashyo tayyorlashda ezilgan mevalarni olib tashlash, kalibr-lash, yuvish, meva 
bandini olib tashlash, danagi va urug'idan tozalash, po'stini tozalash (shaftoli) yirik 
mevalarni maydalash ishlari ba-jariladi. Meva turi texnologik instruksiyada 
ko'rsatilganidek alo-hida texnologik jarayondan o'tishi kerak. Masalan, yirik 
shaftoli va o'riklarda danagi, ayrim hollarda po'sti ham olib tashlanadi.
Olma, nok va behi po'stidan tozalanadi. Meva bandi, urug' kamerasi olib tashlanib, 
bo'laklarga bo'linadi. Talabalarga bu jarayonlarni ko'rsatganda albatta ko'p mikroda 
po'choq va boshqa chiqindilar qoladi, ular albatta inobatga olinishi kerak. Nav va 

---

17 
meva turlarida chiqindilar har xil bo'ladi, bu ham juda muhim texnologik 
ko'rsatkich hisoblanadi.
Blanshirlash hamma mahsulotga to'g'ri kelmaydi. Olxo'ri mevasi uchun har doim 
blanshirlash meva po'sti archishi o'rniga qilinadi.
Bonkalarga mevalar taxlanayotganda asosiy talab iloji boricha mevalar zichroq 
joylashishi kerak. Ayrim vaqtlarda to'g'ri chiziq bo'yicha taxlash to'g'ri keladi, 
kesilgan shaftoli, nok mevalarini tashqi yuzini bonka devorchalari tomon 
taxlanadi.
Keyin mevalar solingan bonkalarga tayyorlangan qiyom solinadi. Qiyomni 
tayyorlash uchun shakar va suv solinib qaynatiladi. Keyin uni sovutib, 
filtrlanadi. Qiyom konsentrasiyasini solishtirma og'irligi bo'yicha yoki qaynash 
haroratiga qarab aniqlasa bo'ladi. Umuman olganda qiyom konsentrasiyasi 
mahsulotning kislota mikroiga qarab solinadi. Masalan, kam kislotali mevalarga 
(nok, gilos, shaftoli) 30-40 foizli qiyom, o'rtacha kislotali mahsulotga (olma, 
o'rik) 40-50 foizli qiyom va kislotasi ko'p mahsulotga (olcha, olxo'ri, qorag'at) 
60 foizgacha shakar solinadi (1-jadval). 
1-jadval.