Bilig ilmiy faoliyat
Yüklə 46,09 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Respublika ilmiy-amaliy konferensiya ISSN: 2181-1776 440 “BILIG – ILMIY FAOLIYAT” nashri |
|
Shaxlo Xudoyqulova
SamDU, Boshlang‘ich ta’lim metodikasi kafedrasi o‘qituvchisi TALABALARDA ILMIY-METODIK TAYYORGARLIKNING TARKIBIY QISMLARI VA ULARNING KVALIMETRIK DIAGNOSTIKA QILISH YO‘LLARI FTAI Respublika ilmiy-amaliy konferensiya ISSN: 2181-1776 440 “BILIG – ILMIY FAOLIYAT” nashri | http://bilig.academiascience.org http://bilig.academiascience.or ttp://bilig.academiascience.or Hozirgi zamon taraqqiyoti sharoitida o‘quvchilarni tayyorlash, pedagogik tizimni baholash, o‘qitish sifatini baholash, ular egallagan bilimlar tarkibini diagnostika qilish mummosi nihoyatda dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Mamlakatimiz pedagogikasida 70-yillarning boshlaridan e’tiboran o‘qitish jarayoni bilan bog‘liq adabiyotlarda “ta’lim texnologiyalari” jumlasi tez-tez ishlatilib kelinmoqda. O‘quv jarayoni sifatini oshirishning yangi yo‘llarini ishlab chiqish bir vaqtning o‘zida fan va texnikaning so‘nggi yutuqlarini amaliyotga tatbiq qilish natijasi va uni takomillashtirish sharoiti sifatida namoyon bo‘lmoqda M.I.Zareskiy, B.P.Yesipov, M.A.Danilov, IL.Lerner, M.N.Skatkin va boshqa olimlar bilim tarkibi va uni baholash sifati muammosi bilan shug‘ullanadigan yangi pedagogik kognitologiya ilmiy yo‘nalishiga asos solishgan. Ular tomonidan pedagogik atamalar sifatida bilim sifati mezonlari, bilimlarning to‘liqligi, to‘g‘riligi, aniqligi, hajmi, tizimliligi, ongliligi, chuqurligi, amaliyligi, umumiyligi, konkretligi, mustahkamligi va boshqa sifatlari keng iste’molga kiritilgan. Amaliy maqsadlarda ta’lim sifati tushunchasi ta’lim oluvchini o‘rab turgan o‘quv jarayoni muhitining «sifat o‘zgarishlari», ma’lum bir kurs, bo‘lim yakuni asosida to‘plagan bilim, egallagan ko‘nikma va malakalari, qadriyatlari sifatining yaxshilanganligi tushuniladi. Ta’lim sifati tushunchasining toraygan natijasi sifatida tayyorgarlik sifati tushunchasi paydo bo‘ladi. Tayyorgarlik sifati tushunchasini o‘zlashtirilayotgan o‘quv predmeti yuzasidan amalga oshirilayotgan o‘quv jarayonida ta’lim dasturlarini amalga oshirish darajasida ta’limni rejalashtirish, uning natijalarini baholash sifatida muhokama qilish mumkin bo‘ladi. Tayyorgarlik sifati tushunchasi hozirgi kunda ilmiy adabiyotlarda o‘quv yutuqlari atamasi bilan parallel tarzda qo‘llanilib kelmoqda. M.B.Chelishkova o‘quvchilarning ta’limda erishgan yutuqlarini baholashda, odatda, ularning tayyorgarlik sifati va darajalari e’tiborga olinishini e’tirof etadi [1]. Uning ta’kidlashicha, tayyorgarlik darajasi o‘quvchining muayyan o‘quv fanidan o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, malaka va tasavurlari jamlanmasi bilan belgilanadi. Bunda, deb davom etadi M.B.Chelishkova, o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini yanada qandaydir darajalarga bo‘lib o‘tirishga hojat yo‘qligi, chunki o‘qituvchi a’lochi o‘quvchilarning bilim darajasi hajmi, sifati bir-biridan ajralib turishini yaxshi bilishiga ishora qiladi. Shuning uchun ham tayyorgarlik sifatini M.B.Chelishkova bir xil tayyorgarlikka ega bo‘lgan a’lochi o‘quvchilarda mavjud bilim, ko‘nikma va malakalarini differensiasiyalashga yordam beradigan tasnif sifatida qaraydi. Bilimlar tasnifiga ularning mustahkamligi, onglililigi hamda umumlashganligini kiritadi. «Aynan ular o‘quvchi shaxsining rivojlanishiga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi va bunday o‘quvchilar bilan oliy o‘quv yurtlari talabalari safini yuqori sifatli bilimga ega abituriyentlar hisobiga kengaytirishga xizmat qiladi» [1. 11-b.]. |