Pul mablag„lari va pul ekvivalentlarining faoliyat shakllari bo„yicha
doiraviy aylanishlari
Aylanish muddati
0-1-kun
1-2-kun
2-3-kun ...
Savdo
(chakana),
umumiy
ovqatlanish,
aloqa
Naqd
pul
50 mln
Tovar sotib
olindi
50 mln
Tovar
qayta
sotildi
Naqdlik
75 mln
x
x
x
Aylanish muddati
0-1-oy
1-2-oy
2-3-oy
3-4-oy
4-5-oy ....
Sanoat,
transport,
Naqd
pul
50 mln
TMZ sotib
olindi
50 mln
Boshqa
xarajatlar
30 mln
Tovar
zaxiraga
olindi
80 mln
Tovar sotildi
100 mln
x
Aylanish muddati
0-1-yil
1-2 yil
2-3-yil
3-4-yil
4-5-yil
5-6-yil...
Qurilish,
qishloq
xo„jaligini
ayrim
bo„g„inlari
Naqd
pul
50 mln
TMZ sotib
olindi
50 mln
Xarajatlar
55 mln
Tugallanma
gan ishlab
chiqarish
25 mln
Tovar
zaxiraga
olindi
85 mln
Tovar
sotildi
125 mln
Zaxiralar (tovarlar, tayyor mahsulotlar)ning pul mablag‗lari va pul
ekvivalentlariga aylanish davriyligining sotish shakllari bo‗yicha ham farqlash
mumkin.
13.2-jadval
Pul mablag„lari va pul ekvivalentlarining sotish shakllari bo„yicha
farqlanishi
Ko„rsatkichlar
Aylanish muddati
Zaxiralarni naqdga va
naqdsiz sotish
1-kun
2-kun
3-kun
4-kun
5-kun
6-kun....
Zaxiralarni kreditga
sotish
1-oy,
(1-yil)
2-oy,
(2-yil)
3-oy,
(3-yil)
4-oy,
(4-yil)
5-oy,
(5-yil)
6-oy...,
(6-yil)...
Zaxiralarni chegirma va
ustama asosida sotish
1 oygacha
20 foiz
chegirma
2 oygacha
15 foiz
chegirma
3 oygacha
10 foiz
chegirma
4 oygacha
5 foiz
ustama
5 oygacha
10 foiz
ustama
6 oygacha
15 foiz
ustama
67
K.R. Subramanyam Financial statement analysis, eleventh edition Published by McGraw-Hill
Education, 2 Penn Plaza, New York, NY 10121. Copyright © 2014 by
468
Tarmoq va bo‗g‗inlarda xo‗jalik yurituvchi subyektlarning pul oqimida
faoliyat turlarining salmoq darajalari ham turlicha bo‗ladi. Buni bevosita quyidagi
jadval ma‘lumotlaridan ko‗rib o‗tish mumkin.
13.3-jadval
Pul mablag„lari va pul ekvivalentlarining faoliyat bo„g„inlari bo„yicha
salmoq darajalari
Kirim / Chiqim
Operatsion faoliyatdan chiqim
Investitsion
faoliyatdan chiqim
Moliyaviy
faoliyatdan chiqim
Opreatsion
faoliyatdan kirim
Sanoat, savdo, transport, qishloq
xo‗jaligi, qurilish, umumiy
ovqatlanish
Sanoat, transport,
qurilish
Sanoat
Investitsion
faoliyatdan kirim
Sanoat, transport,qurilish
Sanoat, qurilish
Sanoat, qurilish
Moliyaviy
faoliyatdan kirim
Sanoat
Sanoat
Sanoat
Balans
xxx
xxx
xxx
13.3. Pul oqimi to„g„risidagi hisobotning tuzilishi va asosiy elementlari
Korxona moliyaviy holatini tahlil qilish bilan shug‗ullanayotgan har bir
xodim moliyaviy hisobot shakllarini, shu jumladan, pul oqimi to‗g‗risidagi hisobot
shaklini erkin o‗qiy olishi, uning moddalarini tushunishi, shuningdek‚ xulosalar
chiqarish va tavsiyalar berishni bilishlari kerak.
Pul oqimlari to‗g‗risidagi hisobotda pul mablag‗lari harakati bilan bog‗liq
bo‗lgan moliyaviy resurslardagi barcha o‗zgarishlar aks ettiriladi.
Pul oqimi to‗g‗risidagi hisobotda operatsion, investitsion va moliyaviy
faoliyatdan pul mablag‗larining harakati aks ettiriladi.
Moliyaviy hisobotda kundalik xo‗jalik faoliyati jarayonida sodir bo‗lgan pul
mablag‗laridagi barcha o‗zgarishlar shunday tartibda aks ettirilishi lozimki, u pul
mablag‗lari bilan ularga ekvivalent bo‗lganlar o‗rtasida, ya‘ni, qisqa muddatli va
yuqori likvid investitsiyalar, erkin ayirboshlanadigan pul mablag‗lari o‗rtasida
o‗zaro bog‗liqlikni aniqlash imkonini ta‘minlasin.
Pul oqimi to‗g‗risidagi hisobotga ―Valyuta mablag‗larining harakati
to‗g‗risida ma‘lumotnomaˮ ilova qilinib, unda davr boshi va oxiriga bo‗lgan
qoldiqlar, valyuta mablag‗lari tushumi va harakati to‗g‗risidagi ma‘lumotlar aks
etadi.
469
Korxonaning moliyaviy ahvoli ko‗p jihatdan real pul aylanmasiga bog‗liq.
Korxonaning hisob-kitob va o‗zga hisob raqamlari orqali o‗tadigan pul
mablag‗larining kelib tushishi va ularning sarflanishiga
pul mablag„lari oqimi
deyiladi.
Pul mablag‗lari oqimini tahlil qilish uchun 4-shakl ―Pul mablag‗lari
to‗g‗risidagi hisobotˮ moliyaviy hisoboti, shuningdek, 1-sh shaklidagi ―Korxona
(tashkilot) moliyaviy faoliyatining asosiy ko‗rsatkichlari to‗g‗risidaˮgi statistika
hisoboti asosiy ma‘lumot manbai bo‗lib xizmat qiladi.
Dostları ilə paylaş: |
