Moddalar almashinuvining fiziologik as

novateurpublication.org 
Qalqonsimon bez gormonlari tiroksin va triyodtironin; 
1.oqsil sintezini kuchaytiradi; 
2.to`qima va a`zolarning o’sishi, rivojlanishi va tafovutlanishini tezlashtiradi.
Buyrak usti bezi po’stloq qavati gormonlari glyukokortikoidlar (gidro-kortizon, 
kortikosteron); 
1To`qimalarda, ayniqsa mushak va limfoid to`qimalarda oqsil parchalanishini 
kuchaytiradi. 
2. Jigarda glyukokortikoidlar oqsil sintezini kuchaytiradi. 
Insulinning oqsillar almashinuviga ta`siri quyidagilardan iborat : 
1) membrananing aminokislotalar uchun o’tkazuvchanligini oshirish; 
2) RNK sintezini kuchaytirish; 
3) jigarda aminokislotalar sintezini faollashtirish; 
4) oqsillar sintezini kuchaytiradi; 
5) oqsil parchalanishini sekinlashtiradi. 
Glyukokortikoidlar moddalar almashinuvining barcha turlariga ta`sir etadi.
Glyukokortikoidlarning oqsil almashinuviga ta`siri ; 
1) glyukokortikoidlar ta`sirida qon plazmasidan hujayralarga aminokislotalar 
transporti kamayadi; 
2) oqsillar parchalanishi kuchayadi; 
3) muskullar massasi kamayadi; 
4) jarohatlar bitishi sekinlashadi; 
5) osteoporoz kuzatiladi;
6) hazm yo`llaridagi shilliq pardani qoplovchi mukoidning himoya qavatida
oqsillar kamaydi; 
7) xlorid kislota va pepsinning zararlantiruvchi ta`siri kuchaydi; 
8) shilliq pardada yaralar rivojlanishi mumkin. 
Yog’lar almashinuviva uning biologik ahamiyat 
Ingichka ichakda me’da osti bezi va ichak shirasi enzimlari ta’siri ostida 
yog’larning bir qismi yog’ kislotalarini, mono- va diglisteridlarni hosil qilish yo’li 
bilan gidrolizlanadi. Yog’ kislotalar va glitseridlarning xolein majmualar yoki 
yuqori dispersli mistellyar qorishmalar ko’rinishidagi murakkab absorbstiya 
jarayoni oqibatida, ichak devorida glitserin, yog’ kislotalar, monoglitseridlar, 
diglitseridlar va triglitseridlar, fosfolipidlar, xolesterin efirlari to’planadi. 
Yog’ kislotalar va glitseridlarning asosiy qismi, epiteliostitlarda, juda past 
zichlikka ega bo’lgan xilomikronlarda va lipoproteidlarda shakllanadi. Oxirgilari 
limfatik tizimga kelib tushadi va ko’krak limfatik oqimi orqali umumiy qon 
aylanishiga kelib qo’shiladi. Eterifistirlanmagan yog’ kislotalarning qolgan qismi 
(asosan o’rtacha uzunlikdagi zanjirli) albuminlar bilan bir majmuada portal qonga 

---

65