O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

Tizimli tester
(yoki 
tizimli skaner
) – bu ko‘chmas yoki oddiy 
kompyuterli testor, turli ko‘rinishdagi electron boshqarish tizimlardagi 
diagnostikalash tirqishidagi raqamlarni interfeys ketma-ketlikda 
hosoblash bilan diagnostikalash ishlarini bajaradi.

---

150 
4.11 rasm. 
Almashuvchi katrij va adaptor bilan jihozlangan DST-2M 
skaneri
 
 
Tizimli testorlarda skanerlarning barcha vazifalarini bajarish 
mo‘ljallangan, imkoniyatlarning ro‘yhati 4.5 jadvalda keltirilgan.

mltimetrning vazifasi: tok kuchini aniqlash imkoniyati, oddiy 
multimetr ishlash sharoitida kuchlanish va qarshilikni aniqlash; 

vaqt bo‘yicha taqsimlanishi: navbatdagi aniqlangan qiymatni 
grafik ko‘rinishida manitor ekraniga chiqarish mumkin; 

qo‘shimcha ma’lumotlar: namoyon bo‘lgan nosozliklarga va 
mavjud ko‘rsatkichlarga qo‘shimcha ma’lumotlarni (yo‘riqnoma, 
agregatlarni joylashishi va sinash ko‘rsatkichlari, elektr sxemalar va 
boshq.) qo‘shish mumkin; 

ma’lumotlarni 
saqlash 
va 
hulosa 
chiqarish: 
barcha 
ma’lumotlarni saqlash va shaxsiy kompyuterlarning standart printerida 
chop etish imkoniyatini beradi. 
Tizimli testorlarda skanerlardan farqli, bir necha marotaba ko‘p 
ma’lumotlar va turli mashinalarni diagnostikalash uchun 
ko‘rsatkichlar qo‘llaniladi. Shu holatda bunday ko‘rsatkichlar ishlab 

---

151 
chiqaruvchining kompakt-diskinidan foydalangan holda, ma’lum 
vaqt mobaynida yangilanib turilishi mumkin.
EBB 
ni 
diagnostikalash 
avvalo 
nosozlikni 
aniqlash 
yo‘riqnomasini ishga tushirish va dizel boshqarish bloki hotirasidagi 
nosozliklarni hisobga olishdan boshlanadi. Diagnostikalash natijalari 
xizmat ko‘rsatish yoki ta’mirlash korxonasining electron ishlov 
berish tizimida o‘rganiladi va ma’lumotlar bazasiga kiritiladi.
Xizmat ko‘rsatish korxonalarida Bosch firmasining KTS 
rusumidagi testorlari (4.12 rasm) keng qollanilmoqda, ular 
yordamida ko‘pgina traktor va kombayinlarning dvigatellarini sifatli 
diagnostikalash imkoniyati mavjuddir. Boshqa maxsus qismlarni 
diagnostikalash (gidravlik tizim, transmissiya, ishchi organlar) 
uchun, ko‘pchilik holatda dilerlik korxonalarining testerlari talab 
etiladi. Yuqorida keltirilgan tizimlarni diagnostikalash uchun 
universal testorlar qo‘llaniladi, lekin bu holda ishlab chiqaruvchi 
korxona ma’lumotlarini qo‘llash imkoniyati mavjud bo‘lmaydi, shu 
sababli zamonaviy mashinalarga texnik xizmat ko‘rsatishda dilerlik 
xizmatidan foydalanish ancha qulay hisoblanadi. 
4.12 rasm. Boshch firmasining KTS rusumidagi tizimli testorlarning 
bloklari 
Yanada kengroq imkoniyatlarga ega bo‘lgan, xizmat ko‘rsatish 
tarmoqlarida qo‘llaniladigan 
maxsuslashtirilgan tizimli testorlar
4.13 

---

152 
rasmda keltirilgan. Odatda zamonaviy mashinalarning dilerlik 
korxonalarida qo‘llaniladi. Bunday testorlarning kamchiligi – bir 
ishlab chiqaruvchining modeliga moslashtirilganligi, yuqori narxda 
va faqatgina dilerlik sharoitlaridagina sotib olish imkoniyatlari 
mavjudligi.