Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta

METODLARI MAZMUNI VA AHAMIYATI 
Saidova Mohinur Jonpoʻlatovna 
Buxoro davlat universitetining Pedagogika 
instituti Maktabgacha va boshlangʻich ta’lim 
fakulteti dotsenti, p.f.f.d. (PhD) 
Idiyeva Niginabonu Erkin qizi 
Buxoro davlat universitetining Pedagogika 
instituti Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi 
(boshlangʻich ta’lim) yoʻnalishi I kurs magistri 
Annotatsiya.
Ushbu tezisda boshlangʻich ta’lim matematika darslarida 
axborot kompetentlikni oshirishga qaratilgan ta’lim metodlarining samaradorligi, 
ularning mazmuni va mohiyati, ulardan foydalanishning didaktik tahlili yoritilgan. 
Tayanch atamalar: 
metod, ta’lim metodlari, interfaol, kompetensiya, 
axborot bilan ishlash kompetentligi, Klaster, Assessment, Tushunchalar tahlili, 
FSMU, 
“Beshinchisi (oltinchisi, yettinchisi, … ) ortiqcha. 
Mamlakatimiz ta’lim sohasida qator islohotalar amalga oshirilayotgan bu 
davrda jahon tajribalalari ham mamalakatimiz ta’lim tizimida tatbiq etilib, jahon 

---

249 
miqyosida munosib oʻrin egallash uchun odimlamoqda. Bu borada Finlyandiya 
tajribasi misol qilib olingan. Ushbu mamlakat umumiy savodxonlik, tabiiy fanlar 
va matematika boʻyicha dunyoda eng ilgʻorlardan biri. Bizning zamonaviy ta’lim 
ham shu tajribalar asosida andoza olib, oʻzining yutuqlar va samaradorlikka 
erishish yoʻlini tanladi. 
Rivojlanayotgan mustaqil davlatimiz rahbari ta’kidlaydiki, avvalo, 
maktablarda oʻquv yuklamasi va darslar sonini qayta koʻrib chiqish, oʻquvchilarni 
faqat yodlashga emas, balki fikrlashga chorlaydigan metodika yaratish zarur. 
Maktabda oʻqitish metodikasi oʻzgarmasa, taʼlim sifati ham, mazmuni ham, muhit 
ham oʻzgarmaydi, – deydi Shavkat Mirziyoyev oʻz nutqida. 
Hozirda 
ta’lim 
metodlarini 
takomillashtirish 
sohasidagi 
asosiy 
yoʻnalishlardan biri interfaol ta’lim va tarbiya usullarini joriy qilishdan iborat. 
Barcha fan oʻqituvchilari, ayniqsa, matematika fani dars mashgʻulotlari jarayonida 
interfaol usullardan borgan sari kengroq foydalanmoqdalar. 
Interfaol ta’lim usullari Oʻzbekistonda qadim zamonlardan beri ta’lim-tarbiya 
jarayonida oʻqituvchi bilan oʻquvchilar hamda oʻquvchilar bilan oʻquvchilar 
oʻrtasidagi muloqotlarda muhokama, munozara, muzokara, mushohada, tahlil, 
mashvarat, mushoira, mutolaa kabi shakllarda qoʻllanilib kelingan. 
Bu usullar oʻquvchilarning nutq, tafakkur, mulohaza, zehn, iste’dod, 
zakovatlarini oʻstirish orqali ularning mustaqil fikrlaydigan, komil insonlar boʻlib 
yetishishlariga xizmat qilgan va hozirga qadar ham xizmat qilib kelmoqda. 
Hozirda interfaol darslarni olib borishda ma’lumki, asosan, interfaol usullar, 
ya’ni interfaol metodlar qoʻllanilmoqda. Kelgusida esa bu usullar ma’lum darajada 
interfaol texnologiyaga oʻsib oʻtishi maqsadga muvofiq.
Boshlangʻich sinf matematika darslarida axborotlar bilan ishlash 
oʻquvchining bir nechta kompetentlar qatori axborot bilan ishlash kompetentligini 
ham oshirishga qaratiladi. Metod oʻzi nima? Uning qanday turlari va koʻrinishi 
mavjud? 

---

250