Düzbucaqlı koordinat sistemi Topoqrafik xəritələrin proyeksiyası. Yer səthini xəritədə təhrifsiz təsvir etmək
üçün Yer kürəsi 6°-dən bir çəkilmiş meridianlarla 60 zonaya bölünür. Qrinviç meri-
dianından başlayaraq 1-dən 60-dək ərəb rəqəmləri ilə nömrələnir. Hər bir zonanın
orta meridianı
ox meridianı adlanır.
Zona №
Qrinviç
0º 6º
12º 18º 24º 30º 36º 42º 48º 54º
Zonanın
ox
meridianı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Yer səthinin altı dərəcəlik zonalara bölünməsi Yer kürəsinin zonalar şəklində təsviri Düzbucaqlı koordinatlar. Topoqrafiyada nöqtənin vəziyyətini müstəvi (xəritə)
üzərində təyin edən xətti kəmiyyətlər –
absis (
X ) və
ordinat (
Y )
düzbucaqlı koor- dinatlar adlanır. Bu koordinatlar riyaziyyatda qəbul edilmiş koordinatlardan bir
qədər fərqlidir.
Düzbucaqlı koordinat sistemi zonanın ox meridianı ilə ekvator qarşılıqlı perpen-
dikulyar düz xətlər şəklində təsvir еdildiyi üçün bu xətlər koordinat oxları olaraq
qəbul еdilmişdir: ox meridianı –
X absis, zona daхilindəki ekvator parçası isə
Y or-
dinat oxudur. Koordinatların qiyməti şimala və şərqə doğru artır. Oxların kəsişdiyi
nöqtə koordinat sisteminin başlanğıcı hesab olunur.
Koordinat oxları altı dərəcəli zonanı dörd rübə bölür. Rüblər
X absis oxunun
müsbət istiqamətindən saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində hesablanır. Zona daxi-
lindəki istənilən
M nöqtəsinin koordinat başlanğıcına nəzərən vəziyyəti koordinat
oxlarına qədər olan ən qısa (perpendikulyar üzrə) məsafə ilə təyin olunur. Şəkildən
göründüyü kimi, absis və ordinat qiymətləri mütləq qiymətcə eyni olsalar da, işa-
rədən asılı olaraq
M nöqtəsi koordinat zonasının dörd müxtəlif rübündə yer alır.
Q qayda
İstənilən koordinat zonasının eni ekvator üzərində təqribən 670 km, 40cı en
dairəsində 510 kmdir.
Layih
ə
