Anguage and literature
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
suhbat metodi
dan foydalangan holda o‘rganish mumkin. Pedagog avval o‘quvchilarni ertak matni bilan tanish- tiradi.So‘ngra asar mazmunidagi yetakchi g‘oyalar, qarashlarga diqqatni tortish uchun xuddi shu o‘rinlarni savol va topshiriqlarga aylantirib bolalarga murojaat qiladi: “Qani,o‘ylabko‘ribayting-chi,nimauchunham- ma boy bo‘lishni orzu qiladi?” Bu savol, garchi bolalar- ga berilayotgan bo‘lsa-da, kattalarni ham o‘ylantiradi. Odamzod hamisha boridan to‘kisroq yashashga intila- di. Lekin O‘ktamga o‘xshab xayol surib o‘tirish, g‘oyib - dan boy bo‘lib qolish mumkin emasligini, buning uchun mehnat qilish, aql bilan ish ko‘rish lozimligini, shundagi- na boylik odamga baxt va shodlik keltirishini ertakning tahlili asnosida o‘quvchilar anglashlari kerak. Ertak qahramoni O‘ktam og‘ir mehnat qilib halol non topib yashayotgan oddiy dehqon. Uning hech qan- day mehnat va harakatsiz boy bo‘lishga intilgani: “Al - lohmengabirkuchbersa-yu,qo‘limninimagaursam, o‘sha narsa tillaga aylanib qolaversa, ana o‘shanda og‘ir mehnatdan qutulib, farovon hayot kechirgan bo‘lar edim” tarzida boylikka erishishni orzu qilishi amalga oshmaydigan xayol ekani ertak mohiyatiga singdirilgan. Hatto halol mehnat bilan kun ko‘rib kelayotgan odam- ning ko‘rganlari tush ekanidan xursand bo‘lib ketgani – haqiqat. Shu holat uning asliyati. Chunki halol mehnat bilan kun ko‘rgan odam tasodifan kelib qolgan boylik- dan qo‘rqadi, uning bexosiyat ekanini biladi. Bolalar bu savolga o‘z bilimlari, soddagina dunyoqarashidan kelib chiqib javob berishadi, albatta. Faqat javoblar kuzatili- shi, ularda axloqiy mezonlarga zid tushunchalar yo‘qli- giga diqqat qaratilishi maqsadga muvofiqdir. “Siz ham boy bo‘lishni orzu qilasizmi? Boy bo‘lsan - giz, pulingiz ko‘p bo‘lsa, nimalar qilgan bo‘lardingiz?” shaklidagi savolga ham bolalar ko‘p o‘ylab o‘tirmay, o‘zlarining orzularidagi narsalarni sanab ketishlari aniq. Lekin O‘ktamning “Ana o‘shanda og‘ir mehnat - dan qutulib, farovon hayot kechirgan bo‘lar edim”, degan gapi haqi - da nima deb o‘ylaysiz, mehnat qilmasdan ham odamboy-badavlatbo‘- l ishi mumkinmi?” degan navbatdagi savolga bo- lalar o‘ylab ko‘rib javob qaytarishlari kerak bo‘- ladi. Ularga A.Push- kin qa lamiga mansub “Baliqchi va oltin baliq haqidagi ertak”dagi kam pirning holatini eslatish mumkin. Peda gog mana shular asnosida bolalarni o‘ylab ko‘rishga yo‘naltirib turishi kerak bo‘ladi. “Siz O‘ktamning qo‘llari shunaqa sehrli bo‘lib qolganiga qanday qaraysiz? Bu yaxshimi yokiyomonmi?O‘ylabko‘ring-chi,O‘ktamo‘zorzusiga erishganidan keyin nega qo‘rqib ketdi?” savoliga javob berishda bolalar ertakning mazmunidan kelib chiqib uni takror aytib berishlari aniq. Lekin bu takrorning zamirida o‘quvchilar oddiygina bir to‘g‘ram halol non har qanday tilladan ustun ekanini his qilishlari kerak. Odamning til- lalari ko‘p bo‘lsa-yu og‘zi bir tishlam nonga yetmasa, til- laning qadr-qimmati bir pul ekanini tuysinlar. Pedagog bolalarni shu haqiqat tomon yo‘naltirishi maqsadga mu- vofiq bo‘ladi. “O‘ktam uyg‘onib ketgach nega xursand bo‘lib ketdi? Sizning qo‘llaringiz shunaqa sehrli bo‘lib qolishini istar - midingiz?” savollari bolalardan jiddiy javobni talab qila- di. Bolalar O‘ktamga qo‘shilib quvonishdimikin? Yoki afsuslanishdimikin? Har ikkala holatda ham o‘quvchi- lar o‘zlarining xulosalarini asoslasinlar, “Nega shunday deb o‘ylaysan?” savolining berilishi bu masalani oy- dinlashtiradi. Gap shundaki, bolalarga bola deb emas, jiddiy masalalarni birgalikda hal qilishlari kerak bo‘lgan sherik deb qarash ularning ma’naviy kamolotini ta’min- lashda muhim ahamiyat kasb etadi. Bolalarning ertaklarni yaxshi ko‘rishi hech kimga sir emas. Shu bois ertaklar ustida ishlash namunalari ko‘proq keltirilyaptiki, navbatdagi ertak “Dehqon bilan Jin” deb nomlanadi. Bu ertakni ta’limning Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|