49
bulmasligi kerak. Bu mosligni qoniqtirmasligi boshqa alternativ sohaga o‘tishni
zaruriyatini uyg‘otadi.
BBda bilimlar strukturasini kurib chiqaylik:
Bilimning interpretasiyalanuvchi turi- bu interpretator
tomonidan aniqlash
mumkin bulgan tur. Bu tur o‘z ichiga predmet bilimlarini, boshqaruv bilimlar va
ko‘rinish bilimlari (birgalikda metabilimlarni tashkl etadi) ni o‘z ichiga oladi.
Ko‘rsatish bilimlari tizimda interpretasiyalangan bilimlar qanday ko‘rinishda
joylashgani haqida axborot saqlaydi. Predmet soha ko‘rsatkichlari predmet bilimlar
haqida aniq ma’lumotlar masalan, qoidalarning, ma’lumotlarning
aniqlik
koyeffisiyenti, kattaliklar muhimligi va murakkabligi saqlaydi.
Operatsion bilimlar masalani yechish davomida predmet sohani tavsifini
qanday o‘zgartirish mumkinligi haqida axborot saqlaydi. Bu bilimlar qayta ishlash
proseduralarini belgilaydi.
Yunaltirilgan bilimlar qaysi bilimni qanday holatda foydalanish to‘g‘risida
axborot saqlaydi. Odatda yunaltirilgan bilimlar mavjud
gipotezalarni tekshirishda
foydalanish mumkin bulgan bilimlar va gipotezalar haqida ma’lumotlarni saqlaydi.
Hal etuvchi bilim berilgan masalani eng efiktiv ra’fishda yechishda
foydalaniladi.
Bilim
interpritatsiyalanadigan
interpritatsiyalanmaydigan
ан
Predmet
ga doir
Meta
bilimlar
Yordamchi
Qo’llab
quvvatlovchi
Tavsifl
ovchi
Aynan
predmet
ga doir
Boshqar
uvchi
Ko’rinish
lar
xaqida
bilim
Til
xaqida
bilim
Dialog
xaqida
bilim
texnolog
ik
semantik
fak
tlar
Operatsi
on
bilimlar
Yo’nal
tirilga
n
Hal etuvchi
50
Ikkinchi turdagi bilimlar (interpretasiyalanmaydigan)
yechuvchi blokka
noma’lum bo’lib , yordamchi va qullab quvvatlovchi turlarga bulinadi.
Yordamchi bilimlar til grammatikasi va leksikasi to‘g‘risida shuningdek
dialog strukturasi haqida axborot saqlaydi.
Qullab quvvatlovchi bilimlar tizimni yaratishda va tushuntirish olib borishda
foydalaniladi.
Texnologik bilimlar bilimlar yaratilish haqida ma’lumotlar saqlaydi.
Semantik bilimlar - tilni tavsiflovchi bilimlar. Ular o‘z
ichiga bilimlarni
kiritish sababi, ularni yunaltirish, foydalanilish usullari va olingan natijalar haqida
ma’lumot saqlaydi.
Dostları ilə paylaş: