95
UOT: 619:576.89;619:616.995.1 ABŞERON BÖLGƏSİNDƏ AŞKAR EDİLMİŞ BAŞLICA HELMİNTOZ TÖRƏDİCİLƏRİNİN EPİDEMİOLOJİ VƏ EPİZOOTOLOJİ ROLU A.N. Ağayeva Sumqayit Dövlət Universiteti
Sumqayıt, Azərbaycan, 43cü məhəllə, AZ5008
aysel.agayeva83@gmail.com
Məlumdur ki, əhli və gövşəyən heyvanlar, o cümlədən də qoyunlar bir çox invazion xəstəlik törədicilərinin xüsusilə də helmintoz törədicilərinin daşıyıcıları və yayıcılarıdırlar. Sinantrop mu- hitdə və təbii otlaq sahələrində əlverişli şərait yarandıqda bu törədicilər əhli və vəhşi ətyeyən hey- vanlara, digər dırnaqlı heyvanlara və insana keçə bilirlər. Abşeron bölgəsinin landşaft-ekoloji şə- raiti qoyunların və əhli ətyeyən heyvanların bir çox helmintoz törədicilərinin inkişafı üçün çox əlve- rişlidir. Buna görə də qoyunlarda sürfə mərhələsində aşkar edilmiş başlıca helmintoz törədiciləri yetkin mərhələdə gövşəyən digər ev heyvanlarını və insanı yoluxdurmaq ehtimalı vardır. Bütün bun- ları nəzərə alaraq Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilmiş başlıca helmintoz törədicilərini epidemioloji və epizootoloji cəhətcə xarakterizə etməyi vacib hesab edirik. Açar sözlər: helmintlər, təsərrüfat, yoluxma, koproloji müayinə, ekoloji mühit Giriş Abşeron bölgəsində əksər iri qoyunçuluq təsərrüfatları köçəri xarakter daşıyır. Köç yollarında
xırdabuynuzlu heyvanlar müxtəlif xarakterli otlaqlarda qidalanır, bəzi hallarda vəhşi ətyeyənlərin
məskunlaşdığı meşə kənarında, meşələrdə, kolluqlarda otarılır. Bölgə ərazilərində turizmin inkişafı,
xalq təsərrüfatının və kənd təsərrüfatının intensivləşdirilməsi, digər bir sıra antropogen faktorlar
helmintoz törədicilərinin antropogen muhitdən vəhşi təbiətə və əksinə vəhşi təbiətədən antropogen
mühitə keçməsinə səbəb olur.
Bütün bunları nəzərə alaraq Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilmiş başlıca helmintoz
törədicilərini epidemioloji və epizootoloji cəhətcə xarakterizə etməyi vacib hesab edirik. Abşeron
bölgəsində qoyunlarda aşkar edilmiş 18 növ başlıca helmintoz törədicilərindən 7 növü insanların
helmintləri ilə ümumilik təşkil edir. Bunlardan
Fasciola hepatica, F. gigantica və Dicrocoelium lanceatum növləri yetkin mərhələdə
, Cystisercus teniucollis, C. ovis, Coenurus cerebralis və Echi- nococcus granulosus növləri isə sürfə mərhələsində aşkar edilmişdir.
Göstərilən bu növlər qoyunlarla bərabər eyni zamanda digər dırnaqlı və əhli ətyeyən ev hey-
vanlarının helmintləri ilə də ümumilik təşkil edir.