BİOLOGİYA, TİBB VƏ AQRAR ELMLƏR
97
Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilən başlıca helmintoz törədicilərinin
digər ev hey-
vanları və insanlar arasında yayılma xarakteri öyrənilmişdir, nəticələr cədvəl 1-də verilmişdir.
Cədvəl 1
Qoyunlarda aşkar edilmiş başlıca helmintoz törədicilərinin insan və digər əhli heyvanlar arasında
yayılma xarakteri
Helmintin növü
Ev heyvanları
Ke
çi
Qoyun
Ir
ibuynuzlu
he
yva
n
C
amı
ş
Ze
bu
Də
və
Ev donuz
u
Ev pişi
yi
It
At
Ada
dovşa
nı
In
sa
n
Fasciola hepatica
+
+
+
+
+
+
+
+
Fasciola gigantica
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Dicrocoelium lanceatum
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Paramphistomum cervi
+
+
+
+
Moniezia expansa
+
+
+
+
+
+
Moniezia benedini
+
+
+
+
+
+
Cysticercus tenuicollis
+
+
+
+
+
+
+
+
Cysticercus ovis
+
+
+
+
+
+
Coenurus cerebralis
+
+
+
+
+
+
Echinococcus granulosus
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Trichocephalus ovis
+
+
+
+
+
+
Chabertia ovina
+
+
+
+
+
Haemonchos contortus
+
+
+
+
+
+
+
Protostrongylus hobmaieri
+
+
Protostrongylus kochi
+
+
Protostrongylus raillieti
+
+
Dictiocaulus filaria
+
+
Muellorus capillaris
+
+
Cədvəldən göründüyü kimi Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilən 18 növ başlıca hel-
minitoz törədicilərindən 7 növü insanın helmintləri ilə ümumilik təşkil edir. Bunlardan trematod 3
növ, sestod isə 4 növdür. Tədqiqatların aparıldığı ərazilərdən toplanmış başlıca helmintoz törədici-
lərindən keçilərin helmintləri ilə 18 növ (trematod-4, sestod-6, nematode-8), iribuynuzlu heyvanla-
rın helmintləri ilə 12 növ (trematod-4, sestod-5, nematode-3), camışın helmintləri ilə 11 növ (trema-
tod-4, sestod-4, nematod-3), zebunun helmintləri ilə 8 növ (trematod-3, sestod-2, nematod-3), dəvə-
nin helmintləri ilə 10 növ (trematod-2, sestod-6, nematod-2), ev donuzunun helmintləri ilə 6 növ
(trematod-3, sestod-2, nematod-1), ev pişiyinin helmintləri ilə 3 növ (sestod), itin helmintləri ilə 4
növ (trematod-1, sestod-3), atın helmintləri ilə 3 növ (trematod), ada dovşanının helmintləri ilə 3
növ (trematod-2, sestod-1) qoyunların helmintləri ilə ümumilik təşkil edir.
Göründüyü kimi ev heyvanlarının başlıca helmintoz törədicilərinin saxlanmasında, yayılma-
sında və təbiətdə dövr etməsində qoyunlar da mühüm rol oynayırlar.
Qeyd edildiyi kimi Abşeron bölgəsində - 28 m dəniz sahillərindən tutmuş orta dağlıq ərazilər-
də (1200-1250 m hündürlüklər arasında) bütün landşaft-ekoloji zonalarda heyvandarlıqla, xüsusilə
də qoyunçuluqla məşğul olan şəxsi və fermer təsərrüfatları yaradılmışdır.
Müxtəlif xarakterli bu
ərazilərdə landşaftın xarakterinə uyğun müxtəlif növ vəhşi məməli heyvanlar, o cümlədən də vəhşi
itkimilər, cütdırnaqlılar, dovşankimilər, gəmiricilər və s. yayılmışdır. Son illər beynəlxalq konvensi-
GƏNC TƏDQİQATÇI, 2020, VI cild, №1
98
yaların tələblərinə uyğun olaraq vəhşi heyvanların, xüsusilə də itkimilərin (çaqqal, canavar, tülkü)
ovlanmasına qadağa qoyulduğundan onların sayı çox artmışdır. Onlar yayıldıqları biotoplarda müta-
madi olaraq helmint yumurtalarını, xüsusilə də tenidi yumurtalarını yayırlar ki, bu da sonda heyvan-
ların, xüsusilə də qoyunların helmintoz törədiciləri ilə yoluxmasına səbəb olur [2].
Abşeron bölgəsində qoyunçuluq təsərrüfatlarında qoyunlarda parazitlik edən başlıca helmin-
toz törədicilərinin vəhşi məməlilərin helmintləri ilə ümumiliyi araşdırılmışdır. Müəyyən edilmişdir
ki, Abşeron bölgəsində qoyunlarda aşkar edilən başlıca helmintoz törədicilərinin inkişaf dövriyyəsi-
nin başa çatmasında və yayılmasında 16 növ vəhşi məməli heyvan bu və ya digər dərəcədə iştirak
edir (cədvəl 2 ).
Dostları ilə paylaş: