O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

 
20-MA’RUZA 
XO‘JALIK VA ATIR SOVUN ASOSLARINI TAYYORLASH
 
Reja:
Davriy usulda sovun asosini tayyorlash. Sovun pishirish qozoni. Davriy usulda 
xo‘jalik sovuni asosini tayyorlash sxemasi. Xo‘jalik sovuni asosini uzluksiz usulda TNB-2 
uskunasida pishirish.
Tayanch so‘z va iboralar: 
Sovun yelimi, Birinchi sovunlash, Soapstok yadrosi, Ikkinchi 
sovunlash, Karbonatli massa, Ikkinchi tuzlash, Sovun osti ishqori, Uchinchi tuzlash 
Xo‘jalik sovunining asosini tayyorlash. 
Davriy usulda sovun pishirish. 
Bu usul hajmi 200 
m
3
gacha bo‘lgan qozonlarda amalga oshiriladi.
Gidrolizlangan yog‘lar va yog‘ o‘rniga ishlatiladigan xomashyodan xo‘jalik sovunini asosini davriy 
ishlaydigan apparatlarda tayyorlash bevosita yoki bilvosita usul bilan bajariladi. Yog‘li 
aralashmaning yog‘ kislotalarini neytrallash, toza qozonda, sifati yaxshilangan soapstok yadrosi 
yoki qozonda oldingi pishirishdan qolgan sovun qoldig‘i ishtirokida olib boriladi.
Sovun pishirish qozoni
(50-rasm) silindrik korpus (1) dan, konussimon taglikdan va 
qopqoqdan tashkil topgan. Hosil bo‘lgan CO
2
va ishlatilgan ochiq bug‘ni atmosferaga chiqarib 
yuborish uchun qozonni qopqog‘ida so‘ruvchi patrubok (5) bor. Qopqoq ostiga halqasimon 
purkagichlar (3 va 4) joylashtirilgan, ular orqali yog‘ kislotalari, yog‘lar, ishqor eritmasi, tuz 
eritmasi, issiq suv qozonga beriladi. Ko‘rish oynasi (6) sovun pishirish jarayonini kuzatish (ba’zan 

---

 123
quruq tuzni solish uchun) uchun xizmat qiladi. Tindirilgan sovun yadrosi nasosga ulangan sharnirli 
sifon truba (7) orqali quyib olinadi. Sharnirli truba zanjir va lebyodka (2) yordamida harakatga 
keltiriladi. Sovun yadrosini qizdirish uchun zmeevik (8) o‘rnatilgan. Qozonni pastki qismida sovun 
osti ishqori va sovun osti yelimini bo‘shatish uchun shtutser (9) mavjud. 
50 – rasm. Sovun pishirish qozoni